کشت گاوزبان در دو فصل پاییز و بهار انجام میشود و بهترین روش کاشت بذر در فصل پاییز است. تاریخ کاشت بذر از اواخر اسفندماه تا خردادماه است چنانچه منطقه دارای زمستان خیلی سرد نباشد عملیات کاشت را می توان در پاییز انجام داد که در این صورت گیاهان سبز شده در اردیبهشت سال بعد به گل می نشینند درحالی که گیاهان کاشته شده در بهار هیچ وقت زودتر از ماه تیر گل نمی دهند. اما زمینهای کوهپایه ای برای کشت آن مناسبتر است.
در مناطقی که بارندگی به اندازه کافی و پراکندگی بارش آن مناسب باشد، کشت به صورت دیم صورت میگیرد. اما در مناطق خشک نیاز به آبیاری مرتب است.
عمق کاشت ۱۲ سانتیمتر و فاصله میان بوتهها ۴۰ تا۵۰ سانتیمتر و فاصله میان ردیفها ۶۰ تا۷۰ سانتیمتر است. میزان مصرف بذر در هر هکتار ۴ کیلوگرم است.
عمر مفید بوته گاوزبان ۲ سال و بیشینه عمر آن ۴ سال است.
بذور گل گاوزبان طی ۵ تا ۲۱ روز و در دمای ۲۱ درجه سانتیگراد جوانه می زنند.
گل گاوزبان را می توان از اوایل تا اواخر بهار در داخل خانه یا مستقیما خارج از خانه پس از آن که خاک گرم شد کاشت. کشت در داخل خانه بطور معمول ۴ تا ۸ هفته قبل از کشت بیرون انجام می گیرد. بذور در عمق ۳ سانتیمتر در سینی کشت یا گلدان حاوی خاک کمپوست دار کاشته شود. اطمینان حاصل شود که بستر کشت مرطوب باشد ( اما خیس نباشد). اطراف ظروف کشت را با پلاستیک بپوشانید تا جوانه زنی بهتر صورت گیرد. برای انتقال نشای گل گاو زبان دقت شود تا به ریشه های آن صدمه وارد نشود.
اگر می خواهید کشت این گیاه را بصورت مستقیم در مکان اصلی انجام دهید بهتر است خاک مناسب را بخوبی شخم زده و بذور را کمی عمیق تر یعنی تا عمق ۱۰سانتیمتری کشت کنید. ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر بین هر گیاه و بین ردیفها ۶۰ تا ۷۰ سانتیمتر فاصله قرار دهید و بخوبی آبیاری را انجام دهید. گیاهچه ها پس از جوانه زنی بسرعت رشد کرده و از علفهای هرز بخوبی قابل تشخیص می شوند.
آماده سازی خاک برای کشت گل گاوزبان
پس از برداشت کشت قبلی، می بایست کود های شیمیایی مورد نیاز گیاه به خاک اضافه شده و سپس شخم متوسطی زده شود. اوایل بهار باید کلوخه ها را به وسیله دیسک شکسته و زمین را تسطیح نموده و بستر خاک را براب کاشت گاو زبان باغی آماده کرد.
کاشت بذر گل گاو زبان
بذر گل گاوزبان رشد سریعی دارد و باید در فصل پائیز یا بهار کاشته شود(بهترین زمان برای کاشت فصل پائیز است.)
اگر میخواهید بذر این گل را مستقیما در باغچه بکارید پیش از کاشت خاک مناسب را بخوبی شخم بزنید سپس بذر را در عمق ۱۲ سانتی متری زمین و با فاصله ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر از هم بکارید. پس از کاشت بذر آن را به خوبی آبیاری کنید.
مدت زمان جوانه زنی بذر گل گاوزبان ۵ الی ۲۱ روز در دمای ۲۱ درجه سانتیگراد است. شما پس از جوانه زنی به راحتی میتوانید آنها را از علفهای هرز تشخیص دهید.
برداشت بذر گل گاو زبان
اولین برداشت گل گاوزبان را میتوانید در خرداد ماه آغاز، برگ های گاو زبان را از همان شروع رشد میتوان برداشت کرد ولی بهتر است زودتر برداشت کنیدد تا لطیف تر باشند.
برای برداشت بذر گل گاو زبان باید بذر ها را بردارید و بعد از خشک شدن کامل گل ها غلاف های پر از تبغ و کرک دانه های را بشکافید و بذر های آن را برداشت کنید.
در هر غلاف معمولاً بین ۱ تا ۵ عدد بذر قرار دارد که هنگام برداشت آن بهتر است از دستکش استفاده کنید، تیغ های ریز آن داخل پوست فرو می روند و دردناک است.
اگر نمی خواهید که سال بعد نیز گیاه گل گاو زبان داشته باشد باید تمامی بذر های آن را بگیرید، ریختن بذر ها بر روی زمین باعث تداوم گیاه در سالهای بعدی آن می شود.
گلدهی گیاه گل گاو زبان از اواخر خرداد یا اوایل تیر شروع می شوند و پس از برداشت به مدت حداقل ۲ هفته مجدد گل می دهد و قابل برداشت است.
گلهای برداشت شده را بهتر است در سایه خشک کرد تا محصول مرغوب تری داشته باشیم.
گل گاو زبان (از سرده Echium)، (به عربی لسان الثور) در دامنه کوههای البرز میروید و با گیاه گاوزبان (از سرده Borage) (به عربی مرماخوز) که در اصفهان و آذربایجان و شهرهای دیگر ایران و کشورهای دیگر میروید و به غلط به گل گاوزبان مشهور شدهاست، متفاوت است.
هر دو گیاه از تیره گاوزبانیان هستند ولی از نظر تیره با هم متفاوتاند. برای اینکه این اشتباه که حدود چند سده است پزشکان و دارو سازان را گمراه کردهاست، از بین برود میتوان Echium را گل گاوزبان ایرانی و Borage را گیاه گاوزبان اروپایی نامید. این دو گیاه متفاوت هستند، تنها گلهایشان کمی به هم شبیه است،
خواص دارویی این دو گیاه کمی با هم تفاوت دارد. گلهای گل گاوزبان ایرانی درشت تر از گلهای گیاه گاوزبان اروپایی است. گل گاوزبان لاجوردی و شبیه گل انار بوده و تخم آن دایرهای شکل و لعابی است و در کوههای البرز بسیار زیاد یافت میشود.
گیاه گاوزبان در اصفهان و آذربایجان و دیگر شهرهای ایران میروید، دارای گلهای لاجوردی و کوچک و دایرهای است. گیاه گاوزبان اروپایی از شمال آفریقا به اسپانیا برده شده و در آنجا پرورش یافته و در طب سنتی اروپا راه یافتهاست. از خواص گیاه گاوزبان اروپایی این است که عرق و ادرار را زیاد میکند.
مواد و عناصر غذایی مورد نیاز کشت گل گاوزبان
گاو زبان باغی در طول رویش به مقادیر متوسطی مواد و عناصر غذایی نیاز دارد. اگر چه کود های حیوانی نقش عمده ای در افزایش عملکرد محصول دارد ولی کود های نپوسیده دامی تاثیر نا مناسبی بر ریشه این گیاه خواهد داشت. از این رو می بایست در افزودن کود های حیوانی به زمین هایی که در آن گاو زبان کشت می شود نهایت دقت صورت گیرد. از این رو توصیه می شود کود های حیوانی در اختیار گیاهانی که در تناوب با گاو زبان باغی کشت می شود، قرار داده شوند.
فصل پاییز هنگام آماده سازی باید ۷۰ تا ۸۰ کیلو گرم در هکتار ازت، ۶۰ تا ۷۰ کیلو گرم در هکتار اکسید فسفر و ۶۵ تا ۷۰ کیلو گرم در هکتار اکسید پتاس به خاک اضافه کرد.
افزودن ازت در طول رویش گیاه گاو زبان باغی باید با دقت انجام گیرد. زیرا ازت زیاد سبب کاهش عملکرد محصول می شود
خواص گل گاوزبان
برگ و گلهای این گیاه خواص دارویی دارد. برخی از مهمترین خواص گل گاوزبان عبارتند از:
کاهش تب
مصرف دمنوش گل گاو زبان برای معالجه تبهای دانهای مانند سرخک، مخملک و آبله مرغان بسیار مفید است.
تقویت کلیهها و تسکین درد ناشی از سنگ کلیه
یکی دیگر از خواص گل گاو زبان در طب سنتی تسکین درد ناشی از سنگ کلیه است. از آن جایی که این گیاه دارویی ادرارآور است، مصرف آن به دفع راحتتر سنگ مثانه کمک میکند. به طور کلی دمنوش گل گاو زبان، کلیهها را تقویت و التهاب آنها را درمان میکند و برای درمان بی اختیاری ادرار مفید است.
پیشگیری و درمان سرماخوردگی و بیماریهای تنفسی
خوردن دمنوش گل گاو زبان همراه با کمی لیمو عمانی و عسل، در طول فصل سرما به دلیل داشتن ویتامین ث. از سرماخوردگی پیشگیری میکند. همچنین درمان سرفههای مزمن، وقفههای تنفسی و آسم خفیف از دیگر خواص گل گاو زبان است. در طب سنتی از این گیاه به عنوان نرم کننده سینه، برطرف کننده تنگی نفس و التیام دهنده گلودرد استفاده میشود.
تقویت اعصاب و روحیه
از معروفترین خواص گل زبان، تقویت سیستم عصبی، رفع استرس و اضطراب است. گل گاو زبان غم و غصه، دلهره وحشت را از بین میبرد و افسردگی را کاهش میدهد. متخصصان طب سنتی از این گیاه برای کمک به درمان کسانی که با خود حرف میزنند، استفاده میکنند. همچنین خوردن دمنوش این گیاه نشاطآور است و رنگ چهره را شاداب و باز میکند.
پیشگیری از سرطان
گل گاو زبان حاوی مقادیر بالایی از مواد آنتیاکسیدان و ضد التهاب است و در پیشگیری و درمان سرطان موثر است. تحقیقات نشان داده این گیاه میتواند از شدت بیماری سرطان پانکراس کم کند.
خاصیت ضد التهاب
گل گاو زبان خاصیت ضد التهاب دارد و برای برطرف کردن درد و روماتیسم، میتوان ضماد برگ گل گاوزبان را روی مفصلها گذاشت.
تصفیه خون
تصفیه و تمیز کردن خون از خواص گل گاو زبان است. همچنین میان گل گاو زبان و فشار خون رابطه مستقیمی وجود دارد و برای بیماران قلبی عروقی مفید است، با این وجود زیادهروی در مصرف آن میتواند خطراتی را به همراه داشته باشد.
درمان برفک دهان
جویدن برگ تازه گل گاو زبان برای درمان جوشهای چرکی دهان اطفال، برفک دهان و رفع عوارض ناشی از گرمی و حرارت دهان مفید است.