کلم پیچ سفید (B.o.var.c.f. alba) که مهمترین سبزی این گروه است.
نیازهای اکولوژی :
کلم پیچ طالب آب و هوای معتدل است. دمای بهینه برای رشد رویشی بین ١۵ تا٢٠ و حداقل آن برای رشد رویشی حدود ١درجه سانتیگراد است. بطورکلی دمای کمتر از ١٠ و بالای ٢۵ درجه سانتیگراد شرایط مطلوبی را برای تولید این گیاه فراهم نمی کند. کلم پیچ در شرایط آب و هوایی خنک و رطوبت زیاد به خوبی رشدکرده و درمقابل یخبندان نیز بخوبی مقاومت می کند.
بسته به نوع و روش مقاوم کردن نشاء ها در خزانه زمانی که نشاء های جوان بعد از انتقال از خزانه در دمای منهای ٣ تا منهای ١٠ درجه سانتی گراد قرارگیرند، خسارت یخبندان بوجود میآید. مقاوم کردن تدریجی نشاءها در مدت بیش از چند هفته به هوای بیرون باعث می شود که گیاهان جوان حتی یخبندانهای تا ٢٠ ـ درجه را تحمل کنند. کلم پیچ درمناطق معتدل بعنوان گیاه بهاره یا پاییزه و درمناطق گرمسیر بعنوان گیاه زمستانه کشت میشود.
کلم پیچ تحت شرایط دمای بالا کلم پیچ چندین سال در مرحله رویشی باقی خواهد ماند. دما بالا پس از سرما می تواند گل دهی را به تأخیر بیاندازد و یا آن را متوقف کند.
انواع زودرس کلم پیچ سفید حدود ٣ ـ ۴ هفته پس از بذر باشی یعنی نشاء هایی با ٣ ـ ۵ برگ در مقابل بروز سرما مقاومند. رطوبت هوای زیاد نیز درعملکرد محصول تأثیر زیادی دارد. زمین های عمیق و سنگین با سطح آب زیرزمینی حدود یک متر، شرایط مناسبی را برای تولید کلم ها فراهم می کنند. از این نظر شمال ایران برای کشت انواع کلم ها مناسب است. PH مناسب رشد ۶ تا ۵/۶ است ولی در PH 5/5 تا ۷ نیز رشد اقتصادی دارد.
روش و زمان کاشت و تکثیر کلم پیچ:
تهیه زمین: زمین اصلی را قبل از کشت در پانیز شخم عمیق زده و ۱۵ تا ۲۰ تن در هکتار کود دامی به آن اضافه می کنیم و در بهار، مجدداً زمین را شخم زده و بعد از دیسک زدن کودهای شیمیایی مورد نیاز را بسته به بافت خاک اضافه نمود و مجدداً زمین را دیسک زده و مااله می کشیم و با خط کش خطوطی به فواصل ۷۰ سانتی متر ایجاد نموده و بعد نشاءها روی پشته ها کشت می گردد.
کاشت: سه روش دارد. الف) کاشت مستقیم بذر در مزرعه: که این روش در ایران متداول نیست. ب) کاشت در خزانه فضای باز: که این روش مرسوم ایران است. ج) کاشت در شاسی سرد: که باعث کوتاه شدن دوره رشد محصول می گردد.
در مناطق گرم، کلم در اواسط پاییز و در مناطق سردسیر در اواخر زمستان و یا اوایل بهار به صورت نشاکاری و یا کاشت مستقیم بذر کاشته می شود. در روش کاشت مستقیم بذر، بذرها روی ردیف هایی که فاصله آن ها حدود ۹۰ سانتیمتر است کاشته می شوند. پس از تنک کردن، باید فاصله بوته ها از یکدیگر، ۴۵ تا ۶۵ سانتیمتر باشد. در روش کاشت در خزانه، بذر کلم را معمولاً در خزانه افشانده و نهال جوان را به زمین اصلی منتقل می کنند. زمان بذرپاشی در خزانه نسبت به انواع کلم متفاوت است. برای مثال کلم های زودرس را در دی و بهمن و انوع نیمه زودرس از بهمن تا اواخر اسفند و انواع پاییزه را می توان تا اواسط اردیبهشت نیز خزانه گرفت. کلم های دیررس در اواسط مرداد خزانه گرفته می شود. دوره پرورش کلم ها در خزانه معمولاً بین ٧ ـ ٨ هفته است. مقدار بذر برای انواع زودرس و پاییزه ۸ ـ۲ گرم در یک متر و هر ١٠ گرم بذر مرغوب برای ١٠٠٠ عدد نشاء کلم کافی است. کاشت در زمین اصلی بصورت ردیفی انجام می گیرد و فاصله کاشت نسبت به انواع پررشد و کم رشد و کلم های مختلف فرق می کنند. در نوع زودرس و تابستانه فاصله کاشت ۵٠ × ۴٠ سانتیمتر، نیمه زودرس ۵٠ × ۵٠ سانتیمتر، پاییزه و زمستانه ۶٠× ۶٠ سانتیمتر می باشد. مدت زمان کاشت نشاء در زمین اصلی تا برداشت محصول بسته به انواع کلم ها متفاوت می باشد به عنوان مثال کلم پیچ سفید ۵۵ تا ١۵٠ روز، کلم پیچ قرمز ٧٠ تا ١۵٠ روز و کلم پیچ میلان ۴۵ تا ١۵٠ روز. که این مدت از بهاره تا زمستانه متغیر می باشد.
داشت کلم پیچ :
وجین و سله شکنی برای مبارزه با علفهای هرز و تهویه خاک انجام می گیرد. آبیاری در مناطق خشک و دادن کود سرک در زراعت کلم ضروری است. آبیاری بموقع را نباید از نظر دور داشت زیرا آبیاری پس از یک دوره طولانی باعث ترکیدن پیچ کلم می شود. در کشت کلم پیچ، پدیدار شدن بی موقع ساقه گل دهنده و باز ماندن برگ ها، دشواری هایی در پی دارد که اغلب عامل آن ها زود کاشتن بذر، تغییرات ناگهانی دما و نامرغوب بودن بذر می باشد. کلم به نیتروژن و پتاسیم فراوان نیاز دارد و هنگام کاربرد کود شیمیایی، بهتر است آن را به طور نواری در حاشیه بوته ها (به فاصله ۴ تا ۸ سانتیمتری ریشه) به زمین داد.
آفات و بیماری های کلم پیچ:
از آفات مهم کلم ۱ـ شته مومی ۲ـ سفیده کوچک و بزرگ کلم و از بیماری های مهم کلم می توان : ۱ـ پوسیدگی سفید ۲ـ لکه موجی ۳ـ ساق سیاه ـ سفیدک حقیقی، ۵ـ پوسیدگی سیاه باکتریایی، ۶ـ پژمردگی آوندی و ۷ـ تورم ریشه را نام برد.
آفات سفیده بزرگ، کوچک و شته مومی کلم و همچنین بیمار ساق سیاه کلم در مقالات مجزا در سایت به اشتراک گذاشته خواهد شد.
برداشت کلم پیچ :
زمان آن بسته به نوع رقم درمکان های مختلف متفاوت است ولی در کرج از اواخر تیرماه شروع و تا پایان آذرماه ادامه می یابد. برداشت محصول زمانی صورت می گیرد که گیاه حالت کروی به خود گرفته، برگ ها به طوری محکم و سفت روی هم پیچیده شده و به حجم یا اندازه طبیعی خود رسیده باشند. برای برداشت، ساقه گیاه در نزدیکی سطح خاک، با چاقو بریده می شود و سپس محصول به بازار ارسال می گردد. مقدار محصول بسته به انواع کلم ها متفاوت بوده و بین ۳۰ تا ۶۰ تن در هکتار است.
انبارداری: محصولی که خوب برداشت شده در دمای صفر تا ۵/۴ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۹۰ تا ۹۸% به مدت ۵ ماه باقی می ماند.
ارزش غذایی کلم پیچ:
استفاده از کلم ها در انواع غذاها و سالاد متداول است. مقدار ویتامین ث و املاح معدنی کلم پیچ سفید بیشتر از کلم پیچ قرمز و میلان است. مقدار پروتیین نیز بین ۵/۱ تا ۵/۴ درصد در انواع کلم ها متفاوت است. برخی از گزارشات حاکی از این است که آب کلم پیچ، تأثیر مثبتی بر روی اولسر دستگاه داشته و مصرف زیاد آن عارضه سرطان روده را برطرف می کند. طعم تلخ کلم ها مربوط به ماده گلوکوزینات می باشد.
هشدار:
مصرف کلم برای افرادی که مبتلا به امراض معده و روده هستند به علت وجود ماده استیل کولین توصیه نمی شود. مصرف بیش از حد کلم، همانند عدم مصرف کافی ید، سبب ناراحتی های گوآتر می گردد.