از سولفات منگنز برای تأمین منگنز خاک جهت تغذیهٔ گیاهان و در صنایع شیمیایی از جمله در استخراج فلز روی از خاک استفاده میشود. منگنز در خاک به صورت کاتیون دو ظرفیتی قابل جذب است و کمبود آن موجب زردی رگبرگها و توقف رشد در سرشاخه‌ها میشود.
منشاء منگنز موجود در خاک تجزیه سنگ های معدنی می باشد و از لحاظ فراوانی در پوسته زمین ، پس از آهن قرار دارد. مقدار کل این عنصر در خاک ۲۰۰ الی ۶۰۰ میلی گرم در هر کیلوگرم خاک می باشد. یون منگنز در خاک به سه حالت مختلف دیده می شود. مقدار کل منگنز و منگنز تبادلی در خاک با مقدار کل منگنز در مواد مادری تشکیل دهنده همبستگی ندارد. دی اکسید منگنز پایدارترین اکسید منگنز در خاک است و با اسیدی شدن محیط، بر میزان حلالیت آن افزوده می شود. سایر صورت های منگنز مثل کربنات، هیدروکسید و سیلیکات منگنز همگی بیشتر از اکسید آن محلول اند و درجه حلالیت آنها با pH خاک رابطه معکوس دارد. کمبود منگنز مشابه سایر عناصر ریزمغذی، بیشتر در خاک های آهکی با مواد آلی کم اتفاق می افتد. حساسیت گیاهان مختلف به منگنز، بسیار متفاوت است و با توجه به اینکه پویایی این عنصر در درختان میوه مشابه کلسیم بسیار محدود است، بنابراین علایم کمبود این عنصر ابتدا در برگ های جوان مشاهده می شود.
هرچه خاک pH کمتری داشته باشد میزان حلالیت این عنصر در آن بیشتر میباشد. نقش این عنصر در واکنش های انتقال الکترون مرحله فتوسنتز و تولید کلروفیل میباشد و بخش عمده منگنز در برگها و ساقه گیاهان ذخیره می شود.
منگنز همچنین فعال کننده تعداد زیادی آنزیم در سایر جانداران بخصوص انسان می باشد. آهکی بودن خاک زمین های کشاورزی، قلیایی بودن و pH بالا، مصرف نامتعادل از کودها و فقر مواد آلی در خاک از جمله عواملی هستند که قابلیت استفاده از این عنصر غذایی را برای گیاهان محدود کرده و باعث کمبود عنصر منگنز در دسترس گیاهان شده و خسارت فراوانی را بر میزان تولید و کیفیت محصولات کشاورزی وارد می کند.
گیاهان نسبت به کمبود منگنز حساسیت های متفاوتی دارند، بعنوان مثال سیب زمینی، غلات و درختان میوه بیشترین حساسیت را به کمبود منگنز از خود نشان می‌دهند. اما پنبه کمترین حساسیت را به کمبود منگنز نشان می دهد. علائم کمبود منگنز ابتدا در بافتهای جوان گیاه دیده میشود و در غلات نقاط قهوه‌ای رنگی بر روی حاشیه برگ به وجود می آید. در مرکبات کمبود منگنز به صورت رنگ سبز روشن در حاشیه برگهای جوان میباشد اما رگبرگها همچنان به رنگ سبز تیره باقی می مانند.
منگنز : Mn از عناصر غذایی کم مصرف محسوب میشود. این عنصر نقش ضروری در عمل تنفس داشته و فعال کننده آنزیمهایی مانند نیتریت ردوکتاز بوده که در متابولیسم ازت دخالت دارد. منگنز در خاک به شکل کاتیون دو ظرفیتی Mn+2 جذب میشود. در خاکهایی که میزان آهک بالاست مقدار منگنز قابل دسترس کم است.
رایج ترین کود منگنز سولفات منگنز با ۱۶ و یا ۲۲ درصد منگنز است. این کود در مواقع کمبود هم در خاک های اسیدی و هم در خاک های قلیایی قابل مصرف است.
کمبود منگنز در گیاهان به‌آسانی قابل‌تشخیص است، زیرا به‌محض کمبود منیزیم، برگ شروع به زرد شدن می‌کند و کلروز بین رگه‌ای دیده میشود. برگهای جوان‌تر در نزدیکی نوک گیاه نشانه‌های ابتدایی را نشان می‌دهند چرا که منگنز متحرک نیست. علائم کمبود منگنز اغلب مشابه کمبود آهن می‌باشند، به صورت کلروز بین رگه‌ای (برگهای زرد با رگه‌های سبز) در برگهای جوان و گاهی اوقات قهوه‌ای، لکه‌هایی که در ناحیه کلروتیک بین رگه‌ها ظاهر می‌شوند، دیده می‌شوند. رشد گیاه نیز ممکن است کاهش یابد و گیاه کوتوله شود. کمبود منگنز زمانی می‌تواند اتفاق بیفتد که PH محیط کشت رویش بیش از ۶.۵ باشد، زیرا با جذب منگنز رابطه دارد و در این محدوده در دسترس نیست. همچنین کمبود منگنز می‌تواند ناشی از میزان کم‌مصرف کود باشد، استفاده از کودهای عمومی (که به‌طورمعمول محتوای مواد مغذی را کاهش می‌دهند)، تصفیه بیش‌ازحد به‌وسیله شستشو و یا اعمال بیش‌ازحد خیس خوردن در کلات آهن نیز باعث کمبود منگنز میشود.
درمان کمبود منگنز
درمان کمبود منگنز آسان است و در طول درمان چندین گزینه وجود دارد. اولین گزینه تنظیم pH خاک است. دو ماده معمولاً برای کاهش pH خاک به کار می‌روند، سولفات آلومینیوم و گوگرد. سولفات آلومینیوم PH را فوراً تغییر می‌دهد، زیرا به‌محض اینکه آلومینیم در خاک حل میشود، اسیدیته تولید می‌کند. بااین‌حال، گوگرد با استفاده از باکتری‌های خاک، نیاز به زمان بیشتری برای تبدیل اسیدسولفوریک دارد. اگر pH خاک، مشکل ندارد و درواقع منگنز در خاک وجود ندارد، برای تغذیه گیاهان کوچک، استفاده از روش محلول‌پاشی و روش medical برای درختان بزرگ، روش‌های معمولی برای عرضه منگنز به گیاه هستند.
مسمومیت به منگنز در گیاهان
علائم سمیت منگنز با سوختگی نوک و حاشیه برگهای قدیمی‌تر و یا به صورت نقاط قهوه‌ای مایل به قرمز در برگهای قدیمی شروع میشود. مسمومیت شدید ممکن است سبب شود که تعداد لکه‌ها بیشتر شود، که باعث ایجاد زخم‌هایی در برگهای بزرگ‌تر میشود. در سطوح pH زیر ۵.۵، منگنز بسیار محلول است و علائم سمیت محتمل‌تر است، به‌ویژه در شمعدانی‌ها، گلهای همیشه‌بهار، لیزیانتوس و گل حنا آویز وجود دارد. سمیت منگنز ممکن است درصورتی‌که بیش‌ازحد کود مصرف شود، رخ دهد.
منگنز و آهن نسبتاً نزدیک هستند، بنابراین منگنز با آهن و به میزان کم باروی، مس، منیزیم و کلسیم رقابت می‌کند. برای دستیابی به بهترین نتایج، نسبت منگنز به آهن را ۱: ۲ نگه‌دارید و محیط کشت را آزمایش کنید تا اطمینان حاصل کنید که تمامی سطوح تغذیه‌ای و PH در محدوده طبیعی خود قرار دارند. علائم بصری و علائم سمیت منگنز و آهن مشابه است. کمبود منگنز و آهن هر دو به صورت کلروز بین رگه‌ای در برگهای جوان ظاهر میشود. تفاوت عمده این دو در این است که به علت پیشرفت کمبود منگنز، ناحیه لکه‌ها بین رگه‌ها ایجاد میشود، درحالی‌که کمبود آهن به صورت ظاهر تقریباً سفید در برگها توسعه می‌یابد. سمیت آهن و منگنز علائم یکسانی دارند، بنابراین تشخیص و جدا کردن آنها دشوار است.
کمبود منگنز را نمی‌توان پیش‌بینی و بنابراین پیشگیری کرد و اقدامات اصلاحی را بدون انجام آزمایشات آزمایشگاهی انجام داد. اگر مشکوک هستید که کمبود یا سمیت منگنز یا آهن وجود دارد، از روشی محتاطانه برای آزمایش محیط و بافت گیاهان “طبیعی” و “غیرطبیعی” و محلول‌های مغذی استفاده کنید. این تنها راه فهمیدن کمبود منگنز یا سمیت آن است.
روش استفاده از کود سولفات منگنز:
کود سولفات منگنز را می توان به صورت چالکود، کانالکود و یا به شکل محلول برای کشت های باغی و زراعی استفاده کرد.
منگنز به مقدار کم مورد نیاز گیاه بوده و زیادی آن نیز سمی می باشد.
این کود هم در خاکهای اسیدی و هم در خاکهای قلیایی قابل مصرف میباشد.
محلول‌پاشی سولفات منگنز به میزان ۵ در هزار برای محصولات زراعی و باغی قابل توصیه است و زمان مصرف هم یک ماه پس از سبز شدن میباشد.
کاربرد و مصارف سولفات منگنز :
ریز مغذی کشاورزی
زمین های کشاورزی و باغات
تولید انواع کود کشاورزی
توصیه: استفاده از هر نوع کود را در راستای اصلاح و تقویت خاک زمین زارعی و باغات بر اساس نتیجه آزمون خاک ، صرفاً با نظر کارشناسان مجرب و مهندسین منطقه خود انجام دهید.
