همانطور که میدانید گیاهان برای رشد بهتر و بقا علاوه بر نیاز آب و دمای مورد نظر نیاز های کودی و خاکی نیز دارد. خاک غنی از جمله مهمترین عوامل برای رشد و پرورش گیاهان است. ریشه ی گیاهان که از مهمترین فاکتور های یک گیاه شاداب است در درون خاک پرورش یافته و به اصطلاح اندام های پنهان و زیر خاکی یک گیاه را تشکیل میدهند که نیاز به تقویت خاک و ریشه به این منظور دیده میشود. البته نیاز های کودی یک گیاه از طریق برگ نیز میتواند جذب شود اما پیشنهاد ما برای خانه داران و علاقه مندان بر پرورش گیاهان خانگی مصرف ترکیبی از کود ها است. اما چه کودی و چگونه مصرف کردن کود ها را در این مقاله شرح میدهیم.
کود دهی به گیاهان خانگی
در ابتدا لازم میدانیم که از یک تفکر غلط در جامعه صحبت کنیم. امروزه در تمامی محافل صحبت از کشاورزی ارگانیک و حذف مواد شیمیایی است. همانطور که در مقاله ی “کود ارگانیک و کود زیستی چیست؟” توضیح داده شد؛ در کشاورزی ارگانیک حذف واسه های شیمیایی امری غیر ممکن و اشتباه است و ما در کشاورزی گاهی به علل نیاز های ضروری و گاهی به دلیل اجبار در استفاده از کود ها و سموم شیمیایی پا از تعاریف کشاورزی ارگانیک “غلط” بیرون میگذاریم. پس در استفاده از کود های کشاورزی نگران نباشید. چه موقع گیاهان نیاز به کود دارند هر گیاهی با توجه به نوع و اندازه و محل پرورش گیاه نیاز به چندین بار کود دهی در سال دارد، در غیر این صورت شادابی و شاید حتی زندگی خود را از دست بدهد. گیاهان ممکن است در طول سال به انواع مختلفی از کود ها نیاز داشته باشند. این نیاز ها همراه با علائمی است که زبان گیاه نامیده می شود. شما علاقه مندان با خواندن این مقاله میتوانید تا حدود زیادی نیاز گیاهانتان را تشخیص دهید.
علائم کمبود مواد غذایی در گیاهان
برگ ها و گل های یک گیاه دقیقا میتواند به ما بگوید که گیاه ما چه مقدار و چه نوع نیازی دارد. تغییر رنگ ، تغییر شکل ، پیچ خوردگی و ضعف برگ ها میتواند به ما در تشخیص نوع نیاز گیاه کمک کند. البته گاهی نیز عوامل بالا با علل دیگری غیر از علت غذایی نیز پدیدار میشوند که میتوان به اشتباه در آبیاری ، آفت ها و قارچ ها نیز اشاره کرد. اگر گیاهتان در اثر عوامل غیر کمبود مواد غذایی مریض شده باشد با کود دهی نه تنها به آن کمک نکرده ایم بلکه در تشدید بیماری آن نیز کوشیده ایم. پس در ابتدا در تشخیص مریضی و کمبود گیاهتان با دقت عمل کنید یا از مشاوران و متخصصان کمک بگیرید.
اما مهمترین علل کمبود مواد غذایی از کم شدن میزان نیتروژن یا ازت، فسفر، و پتاسیم است که نیاز های حیاتی گیاه شما را تشکیل می دهد، کود های NPK برای رفع همین نیاز در بازار موجود است. که البته در ادامه توضیح خواهیم داد که هر ترکیب کود NPK چه مصرفی دارد.
عنصر های دیگری در گیاهان هستند که فقط در صورت کمبود شدید علائم آنها را بر روی گیاهتان میبینید. عناصری که ما آنها را ریز مغذی میدانیم. این عناصر عبارتند از: روی، آهن، مس، کلسیم، بر، منگنز، منیزیم، مولیبیدن و غیره که در تصویر پایین علائم هر کمبودی را خواهید دید. برای رفع این کمبود ها میتوانید از کود های ریز مغذی به صورت مایع و یا کلاته یا میکس استفاده کنید. در اکثر کود های ان پی کا که کیفیت مناسب دارند درصد های کمی از ریز مغذی ها وجود دارد.
کمبود عناصر غذایی در گیاهان
همانطور که در تصویر میبینید عناصر محرک یک گیاه مانند نیتروژن، فسفر، منگنز، کلر، و پتاسیم در اثر کمبود گیاه اثر خود را بر روی برگ های پایینی میگذارند. و عناصر غیر محرک بیشتر بر روی برگهای بالایی و جوان یک گیاه اثر میگذارد.
حالا که علائم هر گیاه را متوجه شدیم می دانیم که چه نوع کودی برای گیاه نیاز است. کود های NPK از ۳ عنصر N یا همان نیتروژن، P یا همان فسفر و K یا همان پتاسیم تشکیل شده است. فسفر در گیاهان برای تقویت و تولید ریشه استفاده می شود، نیتروژن باعث رشد طولی و رویشی یک گیاه میگردد و پتاسیم تاثیر مستقیم بر روی ثمره ی گیاه که می تواند میوه یا گل باشد دارد.
حالا با این راهنما شما میتوانید سر از ترکیب های کود های NPK در بیاورید یعنی اگر گیاه شما نیاز به فسفر داشته باشد عدد میانی باید بالاتر باشد مثلا ۱۰-۵۲-۱۰ و اگر گیاه شما نیاز به رشد رویشی و رفع کمبود نیتروژن یا ازت داشته باشد عدد اولی باید بالا تر باشد مانند ۳۰،۲۰،۱۰ و اگر نیاز پتاسیم در گیاه شما دیده میشود شما نیاز به یک کود با پتاس بالا دارید پس عدد اخر باید بیشتر باشد مانند ۱۵،۵،۳۰ ،۳۶-۱۲-۱۲، ۴۵-۵-۵ در این میان کود های ان پی کا وجود دارند که از هر ۳ عنصر به اندازه ی مساوی موجود دارند که ما آنها را کود های متعادل می نامیم. مانند کود ۲۰-۲۰-۲۰
برای جواب به این سوال اول باید بگوییم که بعضی از کود ها را نمی توان محلول پاشی کرد و بعضی دیگر را نمی توان از طریق خاک به گیاه رساند به عنوان مثال تمامی کود های ریز مغذی که دارای فرمول EDTA هستند برای محلول پاشی ساخته شده اند. در هنگام خرید حتما از فروشنده سوال کنید که کود خریداری شده دارای محدودیت نباشد اکثر کود های ان پی کا قابلیت مصرف به هر دو صورت را دارند ولی کود های ارزان قیمتی در بازار وجود دارند که این امکان را ندارند و گاها در صورت محلول پاشی عملکرد خوبی ندارند.
اما واقعا محلول پاشی یا کود دهی از طریق ریشه ؟ خب هر کدام مزایا و معایبی دارد که به اختصار شرح میدهیم:
مهمترین مزیت استفاده از کود دهی از طریق ریشه غنی سازی خاک است به این صورت عمل میکند که کود داده شده در خاک ذخیره می شود و این نیاز کم کم به گیاه داده می شود شاید معایب این نوع کود دهی به شور کردن خاک بر گردد و البته جذب طولانی مدت.
اما در انواع محلول پاشی هدف استفاده ی ضربتی و سریع از کود ها است به این صورت که ما می خواهیم بلافاصله گیاه ما مداوا شود، استفاده از روش محلول پاشی ۲۴ ساعت الی ۴۸ ساعت زمان نیاز دارد تا عنصر مورد نظر جذب گیاه شود. عیب این روش در این است که اول دز بالا تر از استاندارد باعث برگ سوختگی و خرابکاری می شود. دوما تاثیر این کود سیار کوتاه مدت است و شما باید هر ۲۰ روز تکرار کنید.
