نعناع فلفلی (نام علمی: Mentha piperita) گونهای نعنا است، گیاهی است از رده دولپهایهای پیوسته گلبرگ که از سبزیهای خوراکی و دارویی است. به این کیاه سیسنبر، نعناع فلفلی، خالوای و آسبویه هم میگویند.
گیاهشناسی
گیاهی است علفی و چند ساله، دارای ساقههای رونده (دستک) و ساقههای زیرزمینی (زمینساقه)، ساقهاش چهارگوش به رنگ قرمز مایل به بنفش که برگهای بیضویشکلی به صورت متقابل روی آن قرار میگیرند. گلهای آن به رنگ بنفش هستند و میوهاش کپسولی به رنگ قرمز است که دارای بذرهایی بدون توان رویشی میباشد. تولید بذر نعناع فلفلی با قابلیت کشت و رویش ممکن است.
داروشناسی
اسانس فرار: مواد اصلی شامل: منتول (%۴۵-۳۵)، منتون (%۲۰-۱۵)، استات منتیل (%۵-۳)، نئومنتول (%۵/۳-۵/۲)، ایزومنتون(%۳-۲)، منتوفوران(%۷-۲)، همچنین حاوی سایر ترکیبات از جمله لیمونن، پولگون، آلفا و بتا پی نن، ترانس-سابینن هیدرات.
اسید کافئیک: علاوه بر سایر ترکیبات رزماریک اسید.
فلاونوئیدها: گلیکویدهای آپی ژنین، دیوتمین و لوئین، فلاون متوکسیله شده لیپوفیلیک آزاد شامل گزانتومیکرول و گاردنین D.
قسمت مورد استفاده: برگ و روغن نعناع مورد استفاده می باشد.
قسمت مورد استفاده: گلهای بابونه قسمتی از گیاه هستند که دارای کاربردهای درمانی می باشند.
سوسنبر حاصل تلاقی گونههای نعناع آبی و نعناع معمولی و از گیاهانِ بومی شمال آفریقا و مدیترانه است. این گیاه، سال ۱۷۲۱ میلادی، در لیست رسمی دارویی انگلستان گونهٔ مستقلی ثبت شد که ویژگی اصلی آن، درمان سرماخوردگی و سردرد است.
از دو هزار سال قبل تاکنون از گونههای مختلف نعناع به عنوان ادویه و دارو استفاده میشود. سوسنبر حاوی مانتول و تانن کم است. دم کرده سوسنبر برای تقویت معده و روده و دستگاه گوارش، ضد نفخ، یرقان (زردی) و ضد سنگهای صفراوی مصرف میشود. استنشاق بوی سوسنبر، برای رفع سرماخوردگی و عفونتهای گلو بسیار مفید است.
اما نعناع کوهی به دلیل داشتن منتول خیلی بیشتر از سوسنبر دارای خواص و قدرت بیشتری میباشد که بیشتر در صنایع خمیر مسواک، آدامس، اسانسها استفاده میشود، و قدرت بالاتری به تمامی زیرشاخههای خانواده نعنا دارد.
طبق مرجع کمیسیون E نعناع در موارد زیر کاربرد دارد:
- مشکلات گرفتگی و اسپاسم در مجاری فوقانی گوارشی و مجاری صفراوی
- روده تحریک پذیر
- التهاب غشاء دهانی
- ترشحات مجاری تنفسی
- همچنین استفاده خارجی روغن نعناع در دفع دردهای عضلانی سودمند است.
برگ نعناع به طور سنتی جهت درمان سوء هاضمه، نفخ، کولیت روده ای و بیماری های صفراوی به واسطه اثرات ضد نفخ، ضد اسپاسم و صفراآور مورد استفاده بوده است که مطالعات علمی نیز این اثرات را اثبات کرده اند. بیشترین مطالعه بر روی اثر نعناع جهت درمان بیماری های گوارشی می باشد ولی اثرات ضد میکروب، ضد ویروس، آنتی اکسیدان و صفراآور آن نیز اثبات شده اند. اثر ضد اسپاسم عصاره نعناع، اسانس نعناع و منتول در مطالعات in vitro اثبات شده است . مطالعات بالینی نیز اثبات کرده اند که اسانس نعناع در کاهش عوارض سندرم روده تحرک پذیر IBS موثر بوده و موجب کاهش اسپاسم در طی تنقیه باریوم و اندوسکوپی می شود.
طریقه کاشت بذر نعنا فلفلی:
نعناع فلفلی از طریق بذر و همچنین تقسیم ریشه تکثیر می شود. در کشت بذری به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم می توانید نعنا فلفلی را کشت کنید. در کشت غیرمستقیم بذرهای نعناع فلفلی را در اواسط فصل زمستان در خانه و یا گلخانه در گلدان و یا سینی نشاء بکارید و سپس آن را آبیاری کنید پس از گذشت مدت زماتنی بذر جوانه می زند و شروع به رشد می کند پس از آنکه گیاه به حد معینی از رشد رسید در اواسط فصل بهار آن را به زمین اصلی منتقل کنید.
در کشت مستقیم نیز بذرهای این گیاه را در اوایل فصل بهار و پس از گذر از سرما در زمین اصلی به طور مستقیم بکارید و سپس گیاه را آبیاری کنید. پس از مدتی گیاه جوانه می زند و رشد خود را آغاز می کند.
در تقسیم ریشه نیز ریشه نعناع فلفلی را از خاک بیرون بیاورید و به چند قسمت تقسیم کنید و سپس آن را بکارید.
ارتفاع نعناع فلفلی:
ارتفاع نعناع فلفلی به ۶۰ سانتی متر نیز می رسد.
فاصله کاشت بذر نعناع فلفلی:
فاصله کاشت بذر بین ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر می باشد.
عمق کاشت بذر نعناع فلفلی:
بذر نعنا فلفلی را در عمق ۲ تا ۳ میلی متری بکارید.
خاک مناسب رشد نعناع فلفلی:
برای رشد به خاک حاصلخیر و غنی با زهکشی مناسب نیاز دارد.
دمای مورد نیاز نعناع فلفلی:
دمای ایده آل برای رشد این گیاه بین ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی گراد می باشد.
زمان گلدهی نعناع فلفلی:
گلدهی این گیاه در فصل بهار انجام می شود.
مقدار آبدهی نعناع فلفلی:
به آبیاری متوسط و مرطوبی نیاز دارد.
نور نعناع فلفلی:
به نور خورشید برای رشد نیاز دارد.