آشنایی با گیاه سرخس برگ شمشیری و شرایط نگهداری آن

سرخس برگ شمشیری – Sword Fern

نام علمی : Nephrolepis Exaltata

خانواده :  لوماریوپسیداسه – Lomariopsidaceae

سرخس بوستون یا سرخس برگ شمشیری به دلیل برگ‌های سبز و لطیفی که دارد یک گیاه خانگی بسیار پرطرفدار است‌. در حالی که سرخس برگ شمشیری معمولا در محیط داخل خانه رشد خوبی دارد و می‌تواند کمی بی‌توجهی را تحمل کند، اما بیش‌تر مردم ممکن است برای نگهداری سرخس و شیوه‌های درست رسیدگی و پرورش سرخس برگ شمشیری گیج شوند. با آبیاری و تغذیه‌ی مناسب، سرخس بوستون می‌تواند به مدت چند سال تر و تازه و سالم بماند.

سرخس

سرخس برگ شمشیری از گیاهانی هستند که میتواند هوای منزل را تمیز و تصفیه کند و بدون اینکه ایجاد آلرژی بر افراد خانه نماید.

سرخس‌ نوعی گیاه که زادگاهش مناطق استوایی است، سرخس‌ها نگهداری به نسبت آسانی دارند، با این حال هوای خشک و گرم آن ها را از بین خواهد برد ولی اگر هوای آن‌ها ار داشته باشید آن‌ها هم به شما هدیه برگ های زیبا و سبز خود را ارائه می دهند.

سرخس به شدت از آب ریختن روی برگهایش بیزار است تا جای ممکن برگ سرخس ها را آبیاری نکنید.سرخس گیاهی همیشه سبز است. هم به صورت گلدانی، هم به صورت آویزی استفاده می شود.

این گیاه به نور متوسط، آبیاری متوسط تا زیاد، رطوبت معتدل و درهر نوع خاکی میتواند رشد کند اما بهتر است خاک خنثی کمی قلیایی با زهکشی خوب باشد.در شرایط نور کمتر هم به رشد خود ادامه می دهد.

انواع سرخس

انواع مختلفی دارد و از گونه های متفاوتی تشکیل شده است و به نام های مختلف شناخته می شوند مانند سرخس بوستون، سرخس مینیاتوری، سرخس برگ شمشیری، سرخس پا خرگوشی و …. روش نگهداری همه سرخس ها به یک نوع می باشد.

خصوصیات سرخسها

اسم علمی سرخس Nephrolepis exaltata می باشد. این جنس دارای ۳۰ گونه مختلف از سرخسها بوده که به سرعت به وسیله استولون توسعه می بیابند.

سرخس شمشیری (Nephrolepis exaltata) گونه ای از سرخس ها در خانواده Lomariopsidaceae است که گاهی در خانواده Davalliaceae یا در خانواده Oleandraceae و Nephrolepidaceae نیز خوانده میشوند ، این گیاه در مناطق گرمسیر سراسر جهان رشد میکند.

سرخس‌ بوستونی (Nephrolepis exaltata Schott cv. Bostoniensis) یکی از‌ زیباترین‌ گیاهان‌ آپارتمانی‌ است. پس از نمونه گیری از شاخساره‌ درون شیشه‌ای‌ به طول‌ ۳ تا mm7 مشخص شد شاخساره‌ها در ۱۲ محیط‌ کشت‌ مختلف، دارای دو‌ غلظت‌ نمک‌های‌ معدنی‌ (۱/۲ و ۱/۴ غلظت‌ نمک‌‌های‌ MS)، دو غلظت‌ ساکارز‌ ( ۲۰ و g/l 30) و سه غلظت‌ بنزیل‌ آدنین (۰/۵، ۱ و mg/l 2)، کشت شدند‌ بعداز مدت‌ ۶ هفته‌ تعداد شاخساره‌، طول‌ شاخساره‌، وزن‌تر‌ و وزن‌ خشک اندام‌های‌ هوایی‌ اندازه‌گیری‌ شدند. تولید‌ اجسام سبز‌ کروی‌ نیز در محیط‌های‌ مختلف مورد‌ بررسی قرار‌ گرفته و برای‌ تعیین‌ ماهیتشان‌ از آنها‌ برش‌های‌ میکروسکوپی‌ تهیه شد.‌ بیشترین‌ تعداد شاخساره‌ در محیط‌ کشت‌‌های دارای‌ MS 1/2، g/l 30‌ ساکارز، ۲و۱ mg/l بنزیل‌ آدنین‌ ( به ترتیب‌۰/۵ ۲۵ و ۰/۵ ۲۱ عدد با طول‌ ۰/۵ ۵ و ۰/۵ ۶ mm) بدست آمد لذا این دو محیط‌ به عنوان‌ مناسب‌ترین‌ محیط‌ها‌ جهت پرآوری‌ سرخس‌ بوستونی‌ معرفی‌ شدند.

گونه مذکور، بومی نواحی استوایی است و ارتفاع آن به حدود یک تا دومتر می رسد و گسترش بسیا زیادی دارد.سرخس گیاهی همیشه سبز است و هم به صورت گلدانی، هم به صورت آویزی استفاده می شود.

این گیاه به نور متوسط، حرارت معمولی، آبیاری متوسط تا زیاد، رطوبت هوای ۷۰-۹۰ درصد و خاک قلیایی احتیاج دارد.

روش نگهداری سرخس

• آبیاری سرخس بوستون یا برگ شمشیری

سرخس‌های بوستون باید به طور مرتب آبیاری شوند تا خاک مرطوب باشد. با این حال، یادتان باشد که به سرخس‌ها نباید بیش از حد آب بدهید، زیرا این کار ممکن است برگ‌های سرخس را زرد کند. اطمینان حاصل کنید که آب از گلدان تخلیه می‌شود و در آن باقی نمی‌ماند. اگر آب از گلدان وارد زیرگلدانی شد، حتما آن را خالی کنید.

• نور مناسب سرخس‌ برگ شمشیری

اگرچه اغلب سرخس‌ها در مکان‌های سایه‌دار مانند کف جنگل می‌رویند اما این بدان معنی نیست که آن‌ها به نور نیاز ندارند. وضعیت عادی آن‌ها در طبیعت هم نوردارد هم ندارد لکه‌ای است.

اگر سطح نور در خانه بسیار پایین باشد, رشد ضعیف و برگ‌های زرد را خواهید دید.

سرخس‌ها را در نزدیکی یک پنجره که صبح یا غروب خورشید از آنجا عبور می‌کند قرار دهید, سرخس‌ها را از نور آفتاب مستقیم , به ویژه در طول تابستان, دور نگه دارید. نور مستقیم خورشید باعث می‌شود که برگ‌های خود را از دست بدهد و برگ‌هایش زرد خواهند شد.

• محیط نگهداری سرخس‌ برگ شمشیری

همه سرخس‌ها رطوبت را دوست دارند و باید شرایط مرطوب داشته باشند. در اتاق‌های نشیمن و اتاق‌های خانوادگی، گلدان‌ها را روی سینی‌های ماسه مرطوب و یا دانه‌های رسی قرار دهید. سرخس‌ها همچنین دوست دارند که در فواصل منظم با آب ولرم یا سرد مرطوب شوند مگر اینکه رطوبت کل اتاق با استفاده از بخور زیاد شود.

برای اینکه هوای اطراف سرخس‌ها را مرطوب نگه دارید، اغلب آن‌ها را مه‌آلود کنید.

• کوددهی سرخس‌ برگ شمشیری

از آن‌جایی که سرخس‌های بوستون به طور طبیعی در زمین‌های جنگلی رشد می‌کنند که در آن گیاهان پوسیده خاک را غنی می‌کنند، به خاک حاصلخیز نیاز دارند. با این حال، بیش‌تر خاک‌های گلدانی که برای گیاهان زینتی تهیه شده‌اند حاوی کود هستند، بنابراین لزوما نیازی به اضافه کردن کود ندارید.

تابستان و بهار،یکبار در ماه  و در فصل زمستان هر سه ماه یکبار کود مایع گلدهی ازت پایین با نصف دُز استفاده کنید.

• هرس کردن سرخس برگ شمشیری

شاخه‌های جدید که رشد می‌کنند روی شاخه‌های قدیمی سایه می‌اندازند، شاخه‌های پایین گیاه به طور طبیعی قهوه‌ای و خشک می‌شوند. برای حفظ ظاهر سرسبز و زیبای گیاه شاخه‌های قهوه‌ای را جدا کنید. سرخس همچنین می‌تواند به خوبی کوتاه شدن شاخه‌هایش را تاب بیاورد بنابراین نترسید و به راحتی بعضی شاخه‌ها را در صورت نیاز کوتاه کنید. معمولا بهتر این است که که در ماه‌های سردتر سرخس را هرس کنید و در بهار اجازه بدهید که گیاه به رشد خودش ادامه بدهد.

• تعویض گلدان سرخس برگ شمشیری

هنگامی که برگ‌های سرخس کم کم خاکستری می‌شوند، ممکن است زمان مناسب برای انتقال سرخس به یک گلدان بزرگ‌تر فرا رسیده باشد. ریشه‌های سرخس‌های بوستون می‌توانند نسبتا سریع رشد کنند، بنابراین ریشه‌ها را بررسی کنید تا ببینید که آیا آن‌ها به خارج از گلدان رشد کرده‌اند یا خیر.

۱. گلدان جدید را دست کم ۱۰ سانت عریض‌تر از گلدان اول انتخاب کنید. به عنوان مثال، اگر سرخس در یک گلدان ۳۰ سانتی بوده‌است، یک گلدان ۴۵ سانتی را انتخاب کنید.

۲. یک لایه شن یا سنگ کوچک را در پایه‌ی گلدان جدید بریزید. سپس یک لایه خاک اضافه کنید. خاک را در اطراف لبه‌های گلدان فشار بدهید، تا دور مرکز ریشه‌ها یک گودی ایجاد شود.

۳. با فشار دادن گلدان، خاک اطراف ریشه را شل کنید و بعد سرخس را از گلدان قبلی بردارید. اگر گلدان شما از نوع سفت باشد، می‌توانید به آرامی به طرفین گلدان ضربه بزنید تا ریشه‌ها شل شوند.

– پایه سرخس را با دست بگیرید و بعد گلدان را سر و ته کنید.

– به آرامی گلدان را از ریشه و خاک جدا کنید.

– گیاه را در گلدان جدید قرار دهید.

– مقداری خاک به اطراف ریشه‌ها اضافه کنید، به آرامی به سمت پایین فشار وارد کنید تا بتوانید مقدار بیش‌تری خاک داخل گلدان بریزید.

– برای این‌که گیاه در گلدان جدید جا بیفتد، آن را در یک مکان آفتابی (نه در معرض نور شدید خورشید بلکه فقط روشن) بگذارید و به آن آب بدهید.

• آفات و بیماری‌ها سرخس برگ شمشیری

آفات گیاهی مانند شپشک‌ آردی، کنه تارعنکبوتی و شپشک در محیط داخلی نیز به سرخس‌های بوستون حمله می‌کنند. از آن‌جایی که سرخس‌ها می‌توانند نسبت به آفت‌کش‌های شیمیایی حساس باشند، باید از آفت‌کش‌های ارگانیک استفاده کنید. اغلب، صاحبان این گیاه، روش گیاه‌افزایی طبیعی این گیاه را با بیماری یا آفت اشتباه می‌گیرند. لکه‌های سیاه زیر برگ‌ها هاگ هستند، نه بیماری. اگر این هاگ‌ها را دیدید، آفت‌کش روی آن‌ها اسپری نکنید. خیلی ساده به مراقبت از گیاه ادامه دهید.

• تکثیرگیاه سرخس

سرخس را می توان به دو رورش تکثیر کرد. زمانی که گیاه ساقه های رونده ریشه زا تولید می کند در صورت تماس انتهای ساقه ها با خاک گیاهان کوچک بوجود می آیند که پس از ریشه دار شدن، با جدا کردن و پرورش آنها می توان گیاهان جدیدی تولید کرده این روش زمانی که گیاه در طول بهار و تابستان فعالی است عملی خواهد بود برای این روش گلدانهایی با قطر دهانه ۹ سانتیمتر، حاوی ورمی کمپوست بذر و قلمه یا  ورمی کمپوست گلدانی مناسب خواهد بود. خاک را به اندازه کافی مرطوب کنید و دمای محیط را ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتیگراد نگاهدارید.

روش دیگر تکثیر سرخس، استفاده از هاگهای بوجود آمده در سطح زیرین برگها است. هاگها را روی یک صفحه کاغذ سفید جمع آوری کنید و در سینی بذر حاوی ورمی کمپوست بذر و قلمه، به شکل پراکنده روی سطح خاک بکارید. گلدان یا سینی بذر را با کیسه پلاستیکی شفاف بپوشانید و در دمای ۲۱ درجه سانتیگراد نگاهدارید. زمانی که سرخسها جوان تقریبا ۵/۲ سانتیمتر شدند، آنهار ا بیرون آورده و هر یک را در گلدانی با قطر دهانه ۶ سانتیمتر حاوی ورمی کمپوست گلدانی بکارید و زمانی که بزرگتر شدند. گلدانها را نیز بزرگتر کنید. گیاه را همیشه دور از تابش مستقیم خورشید بگذارید. بهتر است آبیاری از زیر انجام گیرد یعنی گلدان را در بشقابی قرا داده و آب را داخل بشقاب پر کنید. ضمنا گاهی گیاه را با یک سمپاش کوچک خیس نمایید.