سم دورسبان چیست؟
سم دورسبان (Dursban EC 40.8%) نام تجاری حشره کش کلرپیریفوس است. سم دورسبان طیف گسترده ای از حشرات همچون پشه ها، لارو حشرات بالغ، موریانه ها و انواع دیگر از آفات مکنده و جونده را نابود می سازد.
کلرپیریفوس نوعی سم از دسته فسفات اورگانو و شامل فسفر با رنگ کریستالی و سفید می باشد، این سم که از دسته سم های فسفره می باشد، برای سم زدایی محصولات متنوع کشاورزی و مواد غذایی و از بین بردن انواع آفات خاکی و درون گیاهی( ریشه، ساقه و برگ ها)، حشره های بالدار و دیگر حشره های سپردار و چسبناک به گیاهان و میوه ها با مقدار مناسب و در زمان معین استفاده می شود.
عموما سموم کشاورزی بیشتر از نوع فسفره و کلره می باشند که هر کدام دارای ویژگی هایی هستند و می توانند دارای تاثیری معین بر مواد غذایی و جانداران زنده از نوع انسان و حیوان باشند، سم کلرپیریفوس از نوع سم های فسفره است که تاثیر و خطر بهتری بر روی حشراتی که بر مواد غذایی صدمه وارد می کنند، دارد.
سم کلرپیریفوس دارای فرمولاسیونی از دورسبان، امپایر، نگزالوت، گرانول و … می باشد که هر کدام دارای دوزهای مشخصی هستند و با توجه به قوانین خاصی کم و زیاد می شوند تا در تاثیر پذیری نهایی سم مشکلی پیش نیاید، البته برخی شرکت های تولیدی این سم، مقدار این مواد و ترکیبات را کم و زیاد می کنند و سم را با غلظت های متفاوت روانه بازار خرید و فروش می کنند.
موارد مصرف سم کلرپیریفوس در بین باغداران
این سم از انواع آفت کش های قوی می باشد که در بسیاری از کشورها در مزارع مختلف اعم از مرکبات، صیفی جات، درختان میوه و برگ های سویا و گل های زینتی مورد استفاده قرار می گیرد و تاثیر خوبی نیز بر آنها دارد.
سم کلرپیریفوس می تواند بر انواع آفت ها، حشره های بالدار، پسیل،شپشک ها، بیدها، کفشدوزک، مگس ها و … از طریق ورود بر سیستم عصبی آنها تاثیر گذار باشد و آنها را از بین ببرد.
خصوصیات حشره کش کلرپیریفوس
حشره کش کلرپیریفوس جزء سموم فسفره بوده و غیر سیستمیک محسوب می شود، به همین دلیل حلالیت کمی در آب داشته وسمپاشی باید به شکلی باشد که تمام سطح گیاه را پوشش دهد.این سم از ذرات بلوری سفید رنگ تشکیل شده و بویی تند شبیه به سیر دارد. بهتر است سمپاشی در فصل رویشی گیاه، پایان فصل زمستان و همچنین حدالامکان یک هفته قبل از اینکه جوانه های درختان شروع به باز شدن کنند، انجام شود.
مکانیسم اثر سم کلرپیریفوس
سم کلرپیریفوس اثر تماسی، گوارشی و تنفسی دارد. مکانیسم اثر سموم فسفره بدین شکل است که پس از محلول پاشی بر روی گیاه توسط برگ و ریشه جذب میشود وتا ماه ها باقی می ماند. سپس با تأثیر روی آنزیم استیل کولین استراز آن را غیر فعال کرده و سبب ایجاد اختلال در سیستم عصبی حشره و مرگ آن می شود. بیشترین اثر نابودکنندگی سم کلرپیریفوس بر روی شپشک ها می باشد.
دوره تاثیر و ماندگاری سم کلرپیریفوس بر محصولات کشاورزی و خاک
دوره تاثیر سم کلرپیریفوس بستگی به محصول و مزرعه دارد؛ اما میانگین آن برای ۱۴ روز متوالی و گاهی تا شش هفته برای محصولات مختلف می باشد، در این دوره باید از ورود چهار پایان به مزارعی که در آنها از این سم استفاده شده جلوگیری شود تا آنها آسیبی نبینند.
به طور کلی سم کلرپیریفوس که از نوع سموم فسفره می باشد، به اندازه دو هفته در روی گیاه، هفت روز داخل گیاه و سپس به اندازه ده تا بیش از ماه ها در خاک مشاهده می شود و تاثیر خود را می گذارد و به همین دلیل در این دوره باید از جمع کردن محصولاتی که به آن آغشته شده اند و استفاده از خاک آن خودداری کرد تا به خوبی تاثیر سم از بین برود.
به طور کلی و طبق تحقیقات کارشناسان میزان ماندگاری سم کلرپیریفوس در خاک بین دو تا چهار ماه است؛ پس باید زمان درست استفاده از آن و جمع کردن محصولات را بدانیم تا سم از روی میوه ها و صیفی جات زدوده شود و روی آنها باقی نماند، زیرا این سم به خوبی با آب حل نمی شوند و در نتیجه شسته نمی شود و روی میوه ها باقی می ماند و می تواند بر انسان تاثیر منفی بگذارد.
تاثیر این سم در گیاهان و یا خاک هایی که در دمای کمتر از پنج درجه سانتی گراد رشد می کنند و یا نگهداری می شوند کم می شود و در نتیجه باید به دمایی که از این سم در آنجا استفاده می شود نیز توجه کرد و اطلاع کافی داشت.
عوارض سم دورسبان