خاک مناسب درختان رابراساس نوع درخت و اقلیم منطقه به مخلوط خاک مناسبی جهت رشد بهتر درختان نیاز داریم. بطور کلی جهت تمامی درختان داشتن خاکهای رسی- شنی به همراه آهک مناسب و کود حیوانی بهترین خاک می باشند. اما بطور اختصاصی به خاک مورد نیاز چند نوع درخت در زیر اشاره می کنیم:
خاک مناسب درخت سیب(ترکی:آلما)
سیب درخت پر توقع است که ریشه های آن در سطح گسترش زیادی دارد؛ بنابراین خاک باید حاصلخیز و از لحاظ مواد آلی غنی باشد و قابلیت نفوذ آن نیز خوب باشد. روی این اصل خاکهای شنی- رسی را انتخاب می نمایند به شرطی که کودهای دامی و مواد آلی به خوبی تقویت شده باشد. درخاکهای ضعیف رشد سالیانه شاخه ها کم و برگها کوچک به رنگ سبز کم رنگ یا مایل به زرد درمی آید و ریزش میوه ها زیاد و میوه ها ریز است. درخت سیب در آب و هوای مرطوب بهتر رشد می کند. اکثرا درخت سیب در نقاط خنک و رو به شمال که برای درختان دیگر مناسب نیست، کاشته می شود.
خاک مناسب درخت گلابی(به ترکی:آرمۇد)
درخت گلابی از درخت هایست که نسبت به نوع خاک خیلی مشکل پسند است. برای اینکه میوه خوب بدهد بیشتر به خاک قابل نفوذ در قشرزیرین نیاز دارد خاک نباید آهک فراوان داشته باشد. درخت گلابی خاکهای رسوبی و زمین های توربی که عمل آمده باشند و زمین های با خاک دستی را دوست دارد.
خاک مناسب درخت هلو وشفتالو(به ترکی:هۇلۇ،شافتالیٛ)
در صورتی که طبقه ای غیرقابل نفوذ در خاک تحت الارض(بالا بود سطح آب زیر زمینی) وجود دارد، نباید اقدام به کشت هلو نمود. چنانچه خاک های سنگین با کود دامی و کود سبز اصلاح شوند و قابلیت نفوذشان زیاد گردد، می توان اقدام به کشت نمود. در موقع درخت کاری در منطقه ای که دارای انواع اراضی است، معمولا اراضی بسیار سبک را به کشت هلو اختصاص می دهند. هلو را در زمین های نم دار و عمیق بیشتر روی پایه آلو و در زمین های کم قوت، روی پایه زردآلو پیوند می زنند.
خاک مناسب درخت زردآلو(به ترکی:اَریک)
زردآلو در خاک های سبک تا متوسط از نظر بافت رشد، بهتری دارد. خاک باید عمیق، قابل نفوذ به آب و تهویه خوب باشد. خاک های سرد و متراکم رسی برای کشت و کاراین درخت مناسب نیست. همچنین در مناطقی که سطح آب تحت الارض بالاست، باید از کشت این درخت خودداری شود؛ زیرا نسبت به آب زیاد در خاک حساسیت نشان می دهد. درخت زردآلو بیشتر در خاکهای عمیق و کم رطوبت و سبک بارور می شود. در زمین های مرطوب از بدنه و شاخه درخت صمغ تراوش می کند. درخت زردآلو در زمینی که خاکش گرم و کمی آهک دار بوده و مرطوب نباشد، میوه بهتری می دهد. خاک محل کاشت زردآلو باید حدود ۳۰ متر عمق داشته باشد. اگر خاک زهکشی خوبی داشته باشد، مقدار زیاد آهک در خاک تاثیری روی رشد درخت نخواهد داشت.
خاک مناسب درخت آلو(به ترکی:آلچا)
بطورکلی خاکهای عمیق شنی لومی با زهکش خوب و عاری از شوری و قلیائیت برای آلو مطلوب است. خاکهای غنی از پتاس ترجیح دارد؛ زیرا نیاز به پتاس در آلوها بیشتر است.
خاک مناسب درخت گیلاس(به ترکی:گیلاس)
در خاک های سنگین و بدون زهکشی نتیجه مطلوبی از نظر میوه دهی عاید نخواهد شد. در کشت گیلاس خاک باید عمیق، حاصلخیز و دارای قابلیت نفوذ خوبی باشد. برای حفظ حاصلخیزی خاک باید علفهای دور درخت به خوبی زده شود و در زمستان با کودهای شیمیایی و کود پوسیده دامی خاک تقویت گردد.
خاک مناسب درخت خرما(به ترکی:خۇرما)
خرما به شوری و خشکی خاک مقاوم است و در انواع خاکها قادر به زندگی است؛ با وجود این بعضی از گونه ها خاک های سنگین و پاره ای دیگر خاک های سبک را بهتر می پسندند.
خاک مناسب درختهای مرکبات:
مرکبات را میتوان تقریبا در انواع مختلف خاکها کاشت؛ با وجود این در بعضی از اراضی سنگلاخی و باتلاقی و همچنین اراضی شور بایستی از کشت مرکبات خودداری کرد. بهترین خاک برای کاشت مرکبات اراضی شنی- رسی و یا رسی- شنی هوموس دار می باشد. اگر حاصلخیزی زمین کم باشد باید با اضافه کردن کودشیمیایی و کود دامی و یا کود سبز سطح حاصلخیزی خاک را بالا برد.
خاک مناسب درخت زیتون(به ترکی:زئیتۇن)
زیتون گیاهی کم توقع است و در خاکهای ضعیف و فقیری که بعضی از گیاهان مانند مرکبات نمی توانند رشد کنند، می روید. خاکهای مناسب برای زیتون کاری شنی- رسی با رسی- شنی عمیق است که دارای قابلیت نفوذ آب و هوا باشد. از کشت زیتون در زمین هایی که سفره های زیرزمینی آب بالا است، و نیز در زمینهایی که هوموس خاک بالا است، باید خودداری نمود.
درصورت دردسترس بودن آب کافی، زیتون وابستگی چندانی به جنس خاک ندارد و به همین دلیل آن را گیاهی مناسب خاکهای فقیر گفته اند. البته باید توجه داشت که میزان محصول در خاکهای فقیر با محصول در خاکهای مناسب و مرغوب قابل مقایسه نیست ودر این قبیل خاکها باید فاصله درختان را تا ۲۰ متر تعیین کرد.
خاک مناسب درخت پسته(به ترکی:پۆسته)
در مناطق پسته کاری ایران بهترین محصول در بافت شنی لومی که یک بافت متوسط به حساب میاد تولید می شود. در بافت های سنگین تر خاک مثل لوم رسی سیلتی و حتی لوم رسی نیز محصول مناسبی تولید شده است و این علت وجود زهکش های طبیعی یک لایه شنی در عمق ۱ تا ۲ متر بوده که توانسته سنگینی بافت خاک را تا حدی تعدیل نماید.
مناسب ترین خاک برای کشت پسته از نظر عمق، خاک های عمیق همراه با بافت یکنواخت و با حداقل لایه بندی میباشد. چنین خاک هایی معمولا دارای نفوذ پذیری مطلوب، توام با ظرفیت نگهداری نسبتا زیاد آب و مواد غذایی به همراه تهویه مناسب برای ریشه های گیاه خواهد بود.
وجود خاک های کم عمق و یا سخت لایه باعث می شود که قسمت های هوایی و زیر زمینی درخت رشد کافی نکرده، در نتیجه باروری و عملکرد ان به طور محسوسی کاهش می بابد به طور کلی درختان پسته خاک های عمیق با بافت سبک تا متوسط را بیشتر می پسندند.
مناسب‌ترین خاک برای بادام خاکهای لومی می‌باشند اما با توجه به اینکه درختان بادام اغلب در خاکهای غیر حاصلخیز کاشته می‌شوند، بنابراین قبل از کاشت برای تعیین میزان کمبود مواد غذایی باید تجزیه خاک صورت گیرد. تجزیه برگی نیز برای تشخیص مقدار و نوع عناصر غذایی خاک مفید است.
درختان بادام در خاک با زهکشی خوب کاشته می شوند. خاک دارای عمق مناسب باید باشد. درختان بادام در انواع گوناگون خاک رشد می کنند و می تواند در خاک شنی، لومی یا خاک رس خاک کاشته شوند. درختان بهترین رشد را در خاک با PH حدود ۶٫۵ خواهد داشت، هر چند آنها خاک اسیدی، سطح PH خنثی و قلیایی را نیز تحمل می کنند. حفر گودال کاشت حدود دو برابر عمیق تر و عریضتر از تراکم ریشه. گسترش ریشه در گودال و پوشش دهی مناسب ریشه و خاک در نزدیکی تنه حدود هفت سانتی متر بایستی بالاتر از زمین اطراف باشد.
خاک مناسب درخت فندق(به ترکی:فیٛندیٛق)
درخت فندق از جمله درختانی است که عموماً با هر خاکی سازش دارد. اما برای رشد بهتر و تولید میوه بیشتر نیاز به خاکی دارد که نیمه عمیق تا عمیق ( بیش از ۵۰ سانتیمتر )باشد و قدرت جذب آب بیشتری داشته باشد. مانند : خاکهای رسوبی ، رسی و شنی ورسوبی و شنی یا خاکهایی که به اندازه کافی رس داشته باشند . خاکهای سبک ، یعنی شنی و رسی که قابلیت نفوذ آب در آنها به خوبی وجود داشته باشد . خاکهای قلیایی با PH مختلف که با آنها سازش نسبی دارد . خاکهای اسیدی با PH حدود ۶ که سازش فندق در چنین خاکهایی بهتر از زمینهایی است که PH آنها از ۷٫۵ به بالا باشد . با آنکه میزان آهک فعال در خاک چندان ربطی با PH ندارد و درخت فندق بیش از هر درخت میوه ا ی با آن سازش دارد ،با این حال آزمایشهای انجام شده نشان داده است که باغ های فندق نباید در زمینهای احداث شوند که میزان آهک فعال آنها از ۱۰ درصد بیشتر باشد و چون ریشه درخت فندق به خفگی در خاک نیز حساسیت دارد، لذا کاشت آن در اراضی فاقد زهکشی مرطوب، فشرده، رسی، سنگین و غیر قابل نفوذ، یا در خاکهایی که پس از بارندگی آب خیز باشند، توصیه نمی شود.
خاک مناسب درخت انار(به ترکی:نار)
خاک درخت انار باید زهکشی مناسبی داشته باشد درخت انار، نمی تواند خاکی که آب در آن فرو نمی رود را تحمل کند. بلکه این درخت، خاک با زهکشی مناسب یا حتی خاک شنی را می پسندد. برخی از کسانی که باغ انار دارند، می گویند که خاکی که کمی اسیدی باشد، برای درخت انار عالی است. با وجود این، درخت انار در خاک نسبتا قلیایی نیز به خوبی رشد می کند. در اکثر موارد، درخت انار خاکی که زهکشی خوبی داشته باشد را قبول می کند.
خاک مناسب درخت انجیر(به ترکی:اَنجیر)
از نظر زمین‌شناسی انواع مختلف خاک، از شنی سبک تا رسی سخت با PH حدود ۶ تا ۷.۵ برای رشد انجیر مناسب است. بهترین خاک برای کاشت این درخت اراضی لیمونی میباشد. در این اراضی به دلیل رشد زیاد شاخ و برگ، میوه دادن درخت، دو یا سه سال به تعویق می‌افتد. این گیاه به دلیل ویژگی‌های خاص و مقاومت در مقابل برخی عوامل نامساعد محیطی به‌ویژه شوری و خشکی خاک، با طیف وسیعی از شرایط آب و هوایی و خاکی سازگاری دارد. حساسیت درخت انجیر نسبت به کمبود آهن و روی زیاد نیست اما به سدیم و بور حساس است.
خاک مناسب درخت گردو(به ترکی:جَویز،قوْز،گیردَکان)
ﮔﺮدو در ﻫﺮ ﻧﻮع ﺧﺎﻛﻲ رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﺧﺎک ﻫﺎی آﻫﻜـﻲ ۶/۵ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای آن ﺗﺎ ۵ ۷/ ذﻛﺮ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ. اﻳﻦ درﺧﺖ ﺧﺎک ﻫﺎی ﻋﻤﻴﻖ ) ۱۲ﺣﺪودا ﻣﺘﺮ ﻋﻤﻖ ( ﺷـﻨﻲ ﻟـﻮﻣﻲ و ، ﻳﺎ رﺳﻲ ﻟﻮﻣﻲ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﺪ . ۴ ﺷﻮری ﺧﺎک را ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﺎ ﻣﻴﻠﻲ ﻣﻮس ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻏﺮﻗﺎﺑﻲ ﺧﺎک ﺣﺴﺎس اﺳﺖ و رﻃﻮﺑﺖ زﻳﺎد ﺧﺎک ﺳﺒﺐ ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ رﻳﺸﻪ و ﻃﻮﻗﻪ و رﻳﺰش ﮔﻞ ﻫﺎ و ﻣﻴﻮه ﻫﺎ ﻣـﻲ ﮔـﺮدد . ﺧﺎک زﻳﺮﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎری از ﺳﻨﮓ، رس ﺳﻔﺖ و ﻻﻳﻪ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ ﺑﺎﺷﺪ . ﻗﺒﻞ از ﻛﺎﺷﺖ ﻧﻬـﺎل ﻫـﺎ ﻣـﻲ ﺑﺎﻳـﺴﺖ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺎک در ﻋﻤﻖ ﻫﺎی ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ۳۰ ، ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮی ۳۰ ﺗﺎ ۶۰ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮی، ۶۰ ﺗـﺎ ۹۰ ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘـﺮی و ۹۰ ﺗـﺎ ﺷﻮد ۱۲۰ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮی اﻧﺠﺎم شود.
خاک مناسب درخت خرمالو(به ترکی:خۇرمالی)
خاک مناسب برای درخت خرمالو باید سبک و قابل نفوذ به آب و حاصلخیز باشد. بهترین خاک برای این درخت، خاک مرطوب و خنک است که اصولاً باغات قدیمی که خاکهای حاصلخیزتری دارند بهتر جواب می‌دهند؛ به همین دلیل بهتر است افرادی که می‌خواهند اقدام به کشت این گیاه نمایند داخل باغچه منازل را از خاک باغات قدیمی پر کنند. علت موفقیت کاشت این درخت در بعضی از منازل همین امر است، زیرا بعضی از افراد برای باغچه منازل از خاک مراتع استفاده می‌کنند که برای کاشت و پرورش این گیاه مناسب نیست .
درخت خرمالو نیاز به کودهای دامی فراوان دارد. اما به این نکته نیز باید توجه داشت که از کودهای پوسیده دامی استفاده گردد و نه از کودهای تازه و نپوسیده. همچنین بهتر است داخل منازل به دلیل این که حجم خاک باغچه کم و محیط رشد ریشه محدود است، جهت تغذیه درختان خرمالو از کودهای نیمه آلی به نام ورز استفاده گردد. در اسفند ماه پس از رفع سرمای زمستان به ازای هر درخت خرمالو ۴ تا ۵ کیلوگرم ورز در سطح باغچه پخش می‌کنند و عمل شخم‌زنی را انجام می‌دهند.
در حین عمل شخم‌زنی باید به این نکته توجه شود که حتماً زمان آن در اسفند ماه باشد. با توجه به این نکته که درخت خرمالو به شخم عمیق نیاز ندارد (چون اگر ریشه‌ها آسیب ببینند به‌سختی و دیر ترمیم می‌گردند).
خاک مناسب درخت انگور یا همان مو(به ترکی:اۆزۆم،موْو)
درخت انگور در محدوده وسیعی از خاکها قابلیت رشد دارد اما تولید مناسب محصول نیازمند خاکهای عمیق و حاصل خیز، با زهکش خوب و بافت سبک میباشد.
خاک مناسب درخت موز(به ترکی:موْز)
ابتدا برای انتخاب خاک مناسب درخت موز باید از خاک های اسیدی استفاده کنیم که زهکشی داشته باشند بنابراین ترکیب خاک مناسب برای کاشت این میوه می تواند ترکیبی از ورمی کولیت و پیت ماس باشد که ابن خاک در بیشتر مراکز و فروشگاه های محصولات کشاورزی وجود دارد. توجه داشته باشید که خاک گلدان و باغچه نمی تواند ترکیبات مناسبی برای بستر کاشت و پرورش موز باشد. همچنین PH مناسب برای خاک این درخت باید ۵.۶ -۶.۵ باشد.
خاک مناسب درخت به(به ترکی:هئیوا)
خاک های آهکی برای درخت به زیاد مناسب نیست، درخت به در اکثر خاک ها رشد خوبی دارد گرچه خاک رس و خاک های شنی برای این درخت مناسب تر است و در خاک های اسیدی نسبت به خاک های قلیایی بهتر رشد میکند. مقاومت به نسبت شوری آب و خاک بالاست.
خاک مناسب درخت سنجد(به ترکی:ایده)
خاک مناسب برای کاشت این درخت باید دارای بافتی متوسط باشد و در مناطق کوهپایه ای نیز دارای رشد موفقی است که از گیاهان اقتصادی در اینگونه مناطق به شمار می رود کو مورد نیاز برای تقویت خاک این درخت کود دامی است نهال این درخت باید در اسفند در عمق ۱۰-۳۰ سانتی متر کاشته شود و فاصله کشت نیز باید ۴-۵ متر باشد.