اثرات نور خورشید در گیاهان

نور خورشید به عنوان منبع تأمین انرژی برای گیاهان به شمار می‌آید. با وجود نور، آب و دی‌اکسیدکربن و طی عمل فتوسنتز، انرژی نورانی خورشید به صورت کربوهیدرات در گیاهان ذخیره می‌شود، این انرژی در جذب عناصر، تقسیم سلولی و سایر واکنش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سه فرایند مهم در گیاهان وجود دارد که به نور نیاز دارند:

۱- فتوسنتز مهم‌ترین آنهاست و برای رشد گیاه ضروری است. طی عمل فتوسنتز، انرژی تابشی به انرژی شیمیایی تبدیل می‌شود که برای تولید ترکیبات آلی در گیاه ضروری است.

۲- وجود نور علاوه بر فتوسنتز (تأمین انرژی مورد نیاز گیاهان)، بر واکنش‌های وابسته به طول دوره روشنایی روزانه گیاه (فتوپریودیسم) و

۳- فتومورفوژنز (اثر نور بر شکل گیاه) نیز مؤثر است.

رنگ پوشش گلخانه بر روی کیفیت نوری که وارد گلخانه می‌شود نیز تأثیر می‌گذارد. پلاستیک‌های شفاف تقریباً بیشتر نور را از خود عبور می‌دهند. پلاستیک‌های رنگی سبز یا آبی، مقدار زیادی از نور را در طول موج‌های آبی تا آبی- سبز عبور می‌دهند ولی مقداری از نور را در طول موج‌های قرمز جذب کرده و مانع از ورود آن به داخل گلخانه می‌شوند.

از آنجایی که نور قرمز مؤثرترین نور در رشد و فتوسنتز گیاهان است، بنابراین گیاهانی کوتاه‌تر، با میان‌گره‌های کوچک‌تر، برگ‌های سبز تیره و با رشد کند تولید خواهد شد.

اثر دیگر کیفیت نور را می‌توان در جوانه‌زنی بذور حساس به نور مشاهده کرد: در بذوری که برای جوانه‌زنی، نیاز به نور دارند، نور قرمز باعث جوانه‌زنی بذرها و نور قرمز دور مانع از جوانه‌زنی این بذور خواهد شد. در این حالت فیتوکروم‌های حساس به نور قرمز، یا قرمز دور، جوانه‌زنی بذر را کنترل می‌کنند.

شدت نور و اثرات آن

در شرایطی که همه عوامل، از جمله دما، نور و Co2 در حد مطلوب باشند، برای انجام فتوسنتز به شدت نور بهینه نیاز است؛

اگر شدت نور، کم و ضعیف باشد، سبب کاهش سرعت فتوسنتز و رشد، تولید گیاهانی ضعیف، ریزش جوانه‌های گل، افزایش طول میان‌گره‌ها، باریک شدن ساقه، کاهش کیفیت محصول و افزایش شیوع بیماری‌ها و هزینه تولید خواهد شد.

در صورتی که شدت نور از حد مناسب بالاتر باشد، کلروپلاست‌های برگ صدمه دیده و میزان فتوسنتز کاهش می‌یابد و گیاهی با ساقه قطور و میان‌گره‌های کوتاه تولید می‌شود.

 در صورتی که شدت نور از حد مناسب بالاتر باشد:

1. کلروپلاست‌های برگ صدمه دیده و میزان فتوسنتز کاهش می‌یابد
2. گیاهی با ساقه قطور و میان‌گره‌های کوتاه تولید می‌شود.
3. سبب زبر شدن برگهای گیاه می شود،
4. مواد بیشتری برای ایجاد طعم و مزه در گیاه ذخیره شود.
5.  میزان تعرق در گیاه افزایش می‌یابد.

شدت نور، کم و ضعیف باشد، سبب:

1.  کاهش سرعت فتوسنتز و رشد،
2. ایجاد رقابت بین اندام‌های گیاه بر سر جذب مواد غذایی و در نتیجه ریزش گل و میوه درگیاهی مثل گوجه‌فرنگی و خیار
3. تولید گیاهانی ضعیف،
4. افزایش طول میان‌گره‌ها،
5. باریک شدن ساقه،
6. نازک شدن برگها
7. کاهش کیفیت محصول
8. افزایش شیوع بیماری‌ها و

9. طولانی شدن دوره رشد و افزایش هزینه تولید.