کود اسید هیومیک چیست؟

اسید هیومیک چیست؟ و چه کاربردی دارد؟

زمانی بود که تصور می رفت هر موجود زنده ای پس از مرگ بطور کامل به عناصر تشکیل دهنده اش تجزیه شده، به طبیعت باز می گردد. گرچه این مطلب تا حدود زیادی درست است، اما از چند دهه قبل دانشمندان متوجه شدند که تجزیه بافتهای مرده همیشه بطور کامل انجام نمی شود. لااقل در موارد خاص و در شرایط ویژه ای میکروارگانیسم های تجزیه کننده مواد آلی، پلیمرهای ویژه ای را می سازند که به تشکیل نفت، زغال سنگ و یا مواد هیومیکی منجر می شود.
اگر یکصد کیلوگرم بافت گیاهی مثلا برگ خشک را در زیر لایه نازکی از خاک قرار دهید و گرما، رطوبت و اکسیژن کافی برای آن تامین کنید ظرف مدت چند ماه که در بهترین شرایط کمتر از یک فصل نیست، پس مانده های گیاهی به ۱۵ کیلو گرم کمپوست تبدیل می شوند. کمپوست در واقع ماده ارگانیک نیمه تجزیه شده است و با چشم غیرمسلح می توان بافتهای گیاهی را در آن تشخیص داد.
چنانچه روند تجزیه ادامه یابدمیکروارگانیسمهای تجزیه کننده موجود در خاک که عمدتا از قارچهای میکروسکوپی می باشند سرانجام در مدت زمانی که هیچگاه کمتر از یکسال نخواهد بود از ۱۵ کیلوگرم کمپوست چیزی حدود ۳ کیلو گرم ماده نرم قهوه ای رنگی به جای می گذارند که به آن هوموس گفته می شود. در هوموس با چشم غیر مسلح آثاری از بافت گیاهی مشاهده نمی شود، اما در زیر میکروسکوپ سلولهای گیاهی قابل شناسایی هستند. بنابراین هوموس نیز مراحل میانی تجزیه را طی می کند.

اگر باز شرایط مناسب برای فعالیت میکروارگانیسمها یعنی گرما، رطوبت، اکسیژن و مواد معدنی مناسب فراهم باشد، از ۳ کیلوگرم هوموس در دوره ای که ممکن است به دهها و یا صدها سال نیز برسد، سرانجام چیزی حدود ۱ کیلو گرم ماده سیاه رنگ مایل به قهوه ای به نام هیومیک اسید تشکیل خواهد شد. از آنجا که این ماده در شرایطی خاص pH اسیدی ضعیف ( ۸/۳ تا ۵ ) پیدا می کند و مشتق از هوموس می باشد به نام هیومیک اسید شناخته می شود. اما حقیقتا هیچ شباهتی به اسیدهای شناخته شده چه معدنی و چه آلی ندارد. مواد هیومیکی در واقع طیف وسیعی از ترکیبات آلی – معدنی گوناگون نظیر اسیدهای آمینه، پپتیدها، فنولها، آلدئیدها و اسیدهای نوکلئیک در پیوند با انواع کاتیونها می باشند که مجموعاً ترکیب بسیار پیچیده و شگفت انگیزی را ساخته اند که می تواند میلیونها سال درطبیعت دوام بیاورد و اعمال بسیار شگرفی را انجام دهد که قابل قیاس با هیچ ترکیب دیگری نیست.
در همه خاکهای کشاورزی، هیومیک اسید بطور طبیعی وجود دارد و در واقع بخش زیادی از مواد ارگانیک خاک را تشکیل می دهد. میزان ایده ال مواد آلی در خاکهای کشاورزی بین ۴ تا ۶ درصد است. درخاکهای کشاورزی اروپا این میزان بین ۲ تا ۴ درصد و در بعضی از نقاط اروپای شرقی نظیر اوکراین به ۶ درصد می رسد. در مقابل در ایران به جز نوار ساحلی شمال، میزان ماده آلی خاک در اکثر نقاط کشور زیر ۱ درصد و در بسیاری نقاط حتی زیر ۱/۰ درصد است.
تا بحال کسی موفق به تجزیه کامل مواد هیومیکی نشده است. اما در بررسی های ابتدایی سه بخش عمده در آن قابل تشخیص است:
۱) هیومیک اسید که در مواد قلیایی، محلول و در آب و اسید نامحلول است.
۲) فولویک اسید که درآب، مواد قلیا و اسید محلول می باشد.
۳) هیومین که در مواد قلیا، اسید و آب نا محلول است.

مزایای استفاده از هیومیک اسید :

افزایش کیفیت و کمیت محصولات زراعی و باغیافزایش جوانه‌ ، شکوفه و بزرگ شدن میوه افزایش مقاومت گیاه به خشکی افزایش فعالیت میکروارگانیسم های مفید خاک قابلیت کلات کنندگی عناصرریزمغذی مانند آهن ودرنتیجه افزایش قابلیت جذب آنها توسط گیاه افزایش جذب کودهای شیمیائی در صورت استفاده همزمان با آنها افزایش مقاومت گیاه به شوری و کم‌آبی و تسهیل تعریق و تعرق گیاهی و تقویت سیستم ریشه انجام میگرد.

تاثیر هیومیک اسید روی درختان باغات

۱- مصرف اسید هیومیک از طریق آبیاری قطره ای در کنترل تعدادی از بیماری های ریشه اثر بسیار موثر دارد. اسید های هیومیک می توانند اثر مفید و مستقیم روی رشد گیاه از طرق مختلف داشته باشند.

۲- گسترش رشد ریشه با مصرف اسید هیومیک, منجر به افزایش راندمان سیستم ریشه می شود . اسید هیومیک با تشکیل و توسعه مطلوب و بهبود سیستم ریشه , درختان میوه را قادر می سازد از منابع موجود درخاک به شکل بهتر استفاده کنند. طبق گزارش محققان, اسید هیومیک نسبت ریشه به اندام هوایی و همچنین تولید ریشه های نازک جانبی درختان زیتون را افزایش داده است.

۳- این ماده موجب بالا بردن مقاومت درختان با جلوگیری از مسمومیت ناشی از کود دهی نامتعارف میشود. این مسمومیت عموما” در رابطه با کود اضافی و یا زمان نامناسب کوددهی عارض میشود. به همن جهت بعنوان یک اصلاح کننده خاک کاربردی موثر دارد.

۴- نشان داده شده است که اسید هیومیک سبب افزایش جذب ازت توسط گیاهان می شود , و موجب افزایش راندمان استفاده از ازت خاک می گردد.

دوام اثر آن زیاد است و اثر آن در خاک باقی میماند.

۵- با مصرف اسید هیومیک روی بذور ، قدرت جوانه زنی آنها افزایش می یابد.

۶- همچنین می تواند سبب افزایش جذب پتاسیم , کلسیم , منیزیوم و فسفر گردد. ازکلروز و یا زردی درختان میوه با مصرف اسید هیومیک جلوگیری می شود یا برطرف می گردد , احتمالا” نتیجه قدرت اسید هیومیک در قابل جذب نگه داشتن آهن می باشد. این پدیده می تواند بخصوص در خاک های قلیایی موثر باشد , که به طور طبیعی دچار کمبود آهن می باشند .

۷- با طبیعت سازگار است و خطری برای گیاه و و یا محیط زیست ندارد.با مصرف هیومیک اسید در خاک مقاومت به شوری و کم آبی و حتی مقاومت به سرمازدگی در درختان بمیزان قابل توجهی افزایش یافته است.

۸- اسید های هیومیک اثرات مطلوب روی تعادل غذایی بافت گیاه , جذب کود ها , رشد ریشه و اندام هوایی , عملکرد و کیفیت میوه درختان دارند.

۹- ثابت شده است که مصرف اسید هیومیک مانع فعالیت عامل بیماری زا در محیط ریشه درختان میوه در خاک میگردد. در ضمن مصرف اسید هیومیک موجب بهبود کیفیت و عملکرد میوه درختان می شود.

۱۰- عنصر کلیدی در تشکیل ترکیب هیومیک، رس خاک , اصلاح ساختمان خاک را آسان می کند و سبب افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی خاک می گردد.

۱۱- وجود واکنش هایی از نوع اکسین توسط اسید های هیومیک موجب افزایش رشد می شود. اسید های هیومیک با افزایش قابلیت نفوذپذیری غشا های گیاهی موجب بهتر شدن جذب عناصر غذایی می شود.

۱۲- در مطالعه به عمل آمده در فلوریدا مصرف اسید های هیومیک رشد درخت مرکبات تازه کاشته شده را ۲۵۰ درصد افزایش داد. در همان آزمایش علائم بیماری زوال درختان پیر مرکبات را کاهش داد.

۱۳- اسید های هیومیک اثر کلاته سازی روی عناصر ریز مغذی خاک دارند و آنها را برای ریشه درختان به صورت قابل جذب نگه می دارند. اسید های هیو میک به مقدار زیاد اثر اکسین یا سیتوکنینن دارد که موجب تحریک رشد و تولید در درختان میوه می شود.