مگس سفید چیست؟ مراحل و مکانهای تکثیر آن:
مگس سفید یکی از حشره ها و آفتهای مهم کشاورزی است که ناقل برخی از بیماریهای ویروسی و آلرزیکها به انسان در محیط زندگی میگردد.
مگس سفید یا سفیدبالک حشراتی در خانواده سفیدبالکان Aleyrodidae هستند. بیش از ۱۵۵۰ گونه از این خانواده توصیف شده‌است.
سفیدبالک‌ها از آفات مهم و پلی‌فاژ برای طیف وسیعی از محصولات کشاورزی مهم در بسیاری از نقاط جهان به ویژه در مناطق گرمسیری می‌باشد. سفیدبالک‌ها در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و به ویژه در شرایط گلخانه‌ای بر روی گیاهان زینتی و محصولات گلخانه‌ای در جمعیت‌های خیلی بالا دیده می‌شوند.
ویژگی‌های مگس سفید:
اندازه سفیدبالک‌ها کوچک و سطح بدن و بال‌های آن‌ها به وسیله پودر سفید رنگی پوشیده شده‌است. در ظاهر این حشرات همانندی زیادی به یک پروانه کوچک دارند، اما در مقیاس کوچکتر، حشرات کامل این خانواده فعال بوده و می‌توانند آزادانه به اطراف پرواز کنند و عموماً در زیر برگ گیاهان و در حال تغذیه از شیره گیاهان مشاهده می‌شوند.
از نظر دگردیسی، حشرات این خانواده با سایر خانواده‌های راسته نیم‌بالان به جز شپشک‌های نر تفاوت دارند. در این حشرات پوره سن اول فعال است ولی پوره‌های سنین دو، سه و چهار در روی گیاهان ثابت هستند و همانند شپشک‌ها به نظر می‌رسند.
پوره‌ها با حشرات کامل از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند و همانند شته‌ها ناقل بیماریهای ویروسی مختلف هستند. در سفیدبالک‌ها بخشی از رشد بال خارجی و بخشی دیگر از رشد داخلی می‌باشد که به آن دگردیسی بینابین گویند.
این حشرات همانند شته‌ها تولید مقادیر زیادی عسلک می‌کنند که این عسلک در گیاهان باعث جذب گرد و خاک و مخصوصاً رشد قارچ‌های گَندروی میگردد. این عامل سبب کاهش مشتری محصولات گیاهان زینتی و گیاهان گلخانه‌ای در بازار میشود.
سفیدبالک‌ها همانند شته‌ها از توانایی بسیار بالایی در تولید مثل برخوردارند و جمعیت خود را در مدت زمان کوتاهی بسیار افزایش می‌دهند.
انتقال بیماریهای ویروسی از طریق مگسهای سفید:
مگس سفید دارای زیرگونه‌های متعددی هستند که بیوتایپ B آن زیرگونه موجود در ایران است. این بیوتایپ یکی از خطرناک‌ترین و مقاوم‌ترین زیرگونه‌های مگس سفید است که سبب بروز آسیب‌های جدی به محصولات کشاورزی و خسارت‌هایی به آن میشود. این نوع حشرات می‌توانند آسیب‌هایی را بروی محصولات کشاورزی ازجمله گوجه‌فرنگی گذاشته و موجب شده‌است که اندک هوای پاک محیط شهری که توسط درختان تأمین میشود نیز به خطر بیفتد.
همچنین برخی مطالعات بر روی این حشرات نشان داده است که این موجودات می‌توانند آسیب‌های جدی بر روی افراد گذاشته و به علت انتقال بیماری و ویروس باعث ایجاد مشکلاتی برای بیماران خاص شود.
با توجه به کوچک بودن مگس سفید و اینکه قابلیت ورود به دستگاه تنفسی را از طریق حفرات بینی و دهان دارد، لذا این حشره می‌تواند سبب بروز التهاب و عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی شده و زمینه را برای بروز عفونت‌های فرصت‌طلب قارچی و باکتریایی فراهم کند. افرادی که ساعت‌های طولانی در روز در محیط خارج از خانه حضور دارند یا افراد مستعد به ابتلا به بیماریهای ریوی و عفونی، کودکان و افراد سالمند باید از ماسک‌های پارچه‌ای یا فیلتر دار استفاده کنند.
بیشترین توصیه برای مقابله و مراقبت درزمینه آسیب‌های مگس سفید مربوط به دستگاه تنفسی فوقانی است.
این حشره با ورود به مجاری تنفسی می‌تواند باعث تحریک مخاط شده و تظاهرات آلرژیک ازجمله عطسه و سرفه شده و همچنین آبریزش بینی را خصوصاً در کودکان، افراد مسن و بیماران مبتلابه بیماریهای زمینه‌ای تنفسی و آلرژیک مانند آسم، بیماری انسدادی تنفسی مزمن COPDو… سبب شود. همچنین مگس سفید درزمینه انتقال آلودگی نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد، این موضوع دربارهٔ افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی از قبیل بیماران دریافت‌کننده پیوند، بیماران مبتلابه سرطان، یا آنهایی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است.
توصیه میشود که در صورت ورود مگس سفید به چشم‌ها به‌سرعت چشم‌ها را در معرض جریان آب قرار داده بشویند تا حشره و آلودگی‌ها خارج‌شده و در صورت ورود این حشره به مجاری بینی نیز می‌توان با شستشوی با آب آن را خارج کرد. تداوم حضور مگسهای سفید موجب فاجعه زیست‌محیطی و بهداشتی برای شهروندان در محیط شهری می‌باشد.
دشمنان طبیعی این حشرهٔ آفت
کفش دوزک سیاه:
در برنامه‌های مبارزه بیولوژیک با آفت‌ها می‌توان از گونه‌های مختلف کفشدوزکها و به‌ویژه «کفشدوزک هفت‌نقطه‌ای» استفاده کرد این گروه از حشرات به دلایل بسیاری از اهمیت برخوردار بوده و توانایی کنترل جمعیت شته‌ها و انواع مختلف آفت‌ها را در فواصل زمانی اندکی دارند، به‌طوری‌که در شرایط مطلوب به‌طور متوسط روزانه از ۲۴ پوره شته باقلا تغذیه می‌کند و یک لارو کفشدوزک هفت نقطه‌ای در طول دوره رشد و نمو خود به‌طور متوسط از هزار شته و حشره بالغ آن از۹ هزار شته تغذیه می‌کند.
از جمله مهم‌ترین پارازیتوییدها و دشمنان طبیعی مگس سفید می‌توان زنبور Encarsia formosa،
کفشدوزک سیاه Delphastus pusillus
کفش دوزک سیاه
و شبگزهای گل Anthocoridae را نام برد.
زنبور فورموسا روی پوره‌ها ی مگس سفید تخمگذاری می‌کند و زمانی که لارو زنبور فورموسا از تخم خارج میشود داخل پوره‌های مگس سفید شده و از آن‌ها تغذیه می‌کند و سپس به صورت زنبور بالغ خارج میشود.
کفشدوزک سیاه و شبگزهای گل نیز به صورت مستقیم از پوره‌هایی مگس سفید تغذیه می‌کنند.
دلایل طغیان در محیط شهری ایران
از دلایل مهم طغیان این حشره در محیط شهری تغییرات اکو سیستم است؛ یعنی حشرات شکارگر از جمله زنبورها (که مگس سفید را شکار می‌کنند) از بین می‌روند، در نتیجه مگسهای سفید افزایش می‌یابند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش جمعیت مگس سفید با از بین رفتن پارازیت‌های حشره به دلیل سم‌پاشی‌های بی‌رویه و مبارزه شیمیایی با آفات در اطراف شهر تهران و در سطح شهر و برخی مناطق مانند منطقه شش ایجاد شده‌است.
چطور از شر مگس سفید سمج در خانه خلاص شویم؟
سمپاشی شیمیایی مگس سفید در اکثر مواقع هیچ اثری در از بین بردن این حشره ندارد بلکه باعث مصونیت بیشتر این حشره میشود.اما اگر سفیدبالک را داخل خانه مشاهده‌کردید، چند راه برای ازبین بردنش یا کنترل آن دارید.
اولین نکته برای ازبین بردن شرایط مناسب زیست و تکثیراین حشره است. روشهای زیر را مرحله به مرحله انجام دهید.
مرحله اول: جارو برقی
با دقت و بدون اینکه به برگ و ساقه‌های گیاه آسیب‌بزنید، با جاروبرقی که سری کوچک گرد‌گیری به آن متصل شده مگس‌ها را جمع‌کنید. حواستان باشد حتی یکی از نوزادهای تازه سر از تخم در‌آورده را هم جا‌نگذارید. و حتما کیسه را بلافاصله در کیسه زباله قرارداده و از محل دور کنید و یا در عمق بیش از ۳۰ سانتیمتر چال نمایید.
مرحله دوم:حمام کردند و خشک کردن رطوبت از گیاه و خاک
کل گیاه را با آب ولرم شستشو داده، خاک سطحی گلدان و یا باغچه را به اندازه ۲ سانت برداشته و خاک را از محل دورکرده و یا در عمق بیش از ۳۰ سانتیمتر چال نمایید.سپس شن شسته روی خاک برداشته شده بریزد.سپس در معرض باد خشک قراردهید تا رطوبت از لابه لای برگها و ساقه ها کاملا خشک گردد.