بیماریهای درخت انجیر

Various fig mosaic disease symp toms observed on fig leaves; veins chlorotic discoloration (A), chlorotic spots (B), mottle (C), necrosis (D), deformation of the leaf (E), and the fruit (F).علائم بیماری موزائیک مختلف انجیر مشاهده شده در برگ انجیر. تغییر رنگ کلروتیک رگها (A) ، لکه های کلروتیک (B) ، ماتل (C) ، نکروز (D) ، تغییر شکل برگ (E) و میوه (F).

بیماری موزاییک درخت انجیر و مبارزه با آن

نشانه های موزاییک انجیر در برگ و میوه ظاهر می شوند. در برگ، لکه های موزائیکی به رنگ سبز کم رنگ تا زرد و کاملا متمایز با رنگ سبز طبیعی برگهای انجیر پدیدار می شوند. ادامه مطلب>>>

بیماری شانکر فوموپسیسی انجیر و مبارزه با آن

شانکر فوموپسیسی انجیر که به آن شانکر انجیر هم گفته می شود در انجیرستانهای دیم کشور به خصوص در شهرهای استهبان، جهرم، کازرون و فیروز آباد استان فارس (فقیه، ۱۳۸۰) و منطقه راویز رفسنجان به شدت شیوع دارد و باعث خشک شدن بسیاری از شاخه ها و گاهی تمامی درخت انجیر می گردد. این بیماری در بسیاری از کشورهای انجیر خیز اروپا و نیز کالیفرنیای آمریکا نیز شیوع دارد. خسارت شانکر فوموپسیسی انجیر در باغهای فاریاب کمتر است.

نشانه های بیماری

بیماری به تنه درخت انجیر و شاخه های چندساله و قطور حمله می کند. در آغاز وقوع عفونت، نشانه ها خیلی واضح نیستند، زیرا شروع آلودگی فقط با اندکی تغییر رنگ پوست همراه است. بعد از گذشت چند سال شانکر تشکیل می شود و قسمتهای قدیمی تر آن به رنگ سفید متمایل به خاکستری در آمده، پوست محل شانکر ترک می خورد و تا اندازهای محل شانکر فرورفتگی پیدا می کند.

در متن شانکر نقاط ریز سیاه رنگ ظاهر می شوند که پیکنیدهای قارچ مولد بیماری هستند. توسعه سالانه شانکر به گونه ای است که گاهی نوارهای هم مرکز در آن ظاهر می شوند. پوست داخلی و قسمتی از چوب شاخه ها در محل شانکر بافت مرده شده، به رنگ قهوه ای در می آیند.

اگر شانکر گرداگرد شاخه یا تنه را فرا گیرد باعث خشکیدن آنها می شود. خشک شدن شاخه های شانکردار بیشتر در تابستان بروز می کند و برگهای این قبیل شاخه ها پژمرده، قهوه ای و خشک شده و روی درخت باقی می مانند. وقوع عفونت و ظهور شانکر گاهی در اطراف جوانه ها و بیشتر در محل شکستن یا هرس شاخه ها یا بخشهایی است که بر اثر تابش شدی آفتاب سوختگی پیدا کرده باشند.

عامل بیماری

عامل بیماری با بیماری شانکر انجیر Phomopsis cinerascens است. فرم جنسی این قارچ Diapornhe cinerascens نام دارد که تاکنون در ایران گزارش نشده است. پیکنیدهای این قاری ر لایه های خارجی پوست در محل شانگرها تشکیل می شوند، کروی بخ، روزنه دار و با قطر ۲۵۰ تا ۵۰۰ میکرومتر هستند. پیکنیدها محتوی دو نوع پیکنید یوسپورند: اسپورهای تیپ » که بیضوی کشیده، تک سلولی و حاوی دو لکه روغنی در دو انتها و اسپورهای تیپ B که نخی شکل و در انتها خمیده اند.

چرخه بیماری و زیست شناسی

عامل بیماری به صورت پیکنید یا میسلیوم در شانکرهای روی درخت یا پیکنید در شاخه های شانکردار قطع شده موجود در باغ، زمستان گذرانی می کند. بارندگیهای اوایل بهار باعث نفوذ رطوبت در پیکنید و خروج توده های لعابی شکل پیکنیدیوسپور می شوند. اسپورهای خارج شده با قطرات باران توأم با باد، وسایل هرس یا پرندگان منتشر شده، آلودگیهای اولیه را به وجود می آورند. بررسیهای انجام شده در شیراز به وسیله جوادی و بنی هاشمی (۱۳۸۱) در مورد زیست شناسی عامل بیماری نشان می دهند:

1. زخمهای هرس، آسیبهای مکانیکی و بافتهای ضعیف شده بر اثر آفتاب یا واقع شده در زاویه شاخه ها مهم ترین محلهای ورود بیمارگر به شمار می روند؛

2. درختان انجیر در فصل تابستان در برابر عامل بیماری مقاوم و پایدارند؛ در اوایل پاییز حساسیت درختان به وقوع و پیشرفت عفونت و شانگر افزایش یافته، این حساسیت تا اواسط بهار ادامه دارد.

3. پیشرفت و توسعه شانکر رابطه چندانی با بارندگی ندارد، ولی با دمای محیط مرتبط است؛

4. طول دوره حساسیت زخمهای هرس طولانی است، به گونه ای که در پاییز و زمستان و اوایل بهار حساسیت زیاد و از اواسط بهار به بعد حساسیت زخمها به عفونت کاهش می یابد؛

5. مهم ترین عامل تشکیل پیکنید قارچ، رطوبت نسبی محیط است.

شانکر فوموپسیسی انجیر

مبارزه برای جلوگیری از پیدایش بیماری و کاهش خسارت شانکر فوموپسیسی انجیر اقدامهای زیر مفید و مؤثرند:

1. درختهای انجیر را با آبیاری به موقع، کود دادن و هرس مناسب باید همیشه شاداب و توی نگه داشت

2. از شکستن شاخه ها، بروز آفتاب سوختگی یا سرمازدگی در اثر یخبندان – با تدارک و تمهیدات خاص – باید جلوگیری به عمل آید.

3. هرس درختان انجیر را حتی الامکان باید تا پایان زمستان یا اوایل بهار به تاخیر انداخت، هر چند این تأخیر هرس، باعث تغییرات فیزیولوژیک و کاهش تشکیل جوانه های میوه دهنده می شود.

4. لازم است شانکرهای ایجاد شده را با چاقوی تیز تراشید. هنگام تراشیدن شانکر بهتر است تمام قسمتهای آلوده و تغییر رنگ یافته پوست به انضمام نواری از بافتهای سالم حاشیه آنها برداشته شود و پوست و اندامهای تراشیده شده از باغ خارج و سوزانیده شوند.

5. بلافاصله بعد از هرس یا قطع شاخه ها یا تراشیدن شانکرها، لازم است محل زخمهای ایجاد شده، بخشهای بدون پوست شاخه ها و تنه های درخت را با محلول غلیظ بنومیل یا تیوفنات متیل ضدعفونی کرد و پس از خشک شدن، آنها را با خمیر پیوند یا «والزا واکس» (خمیر محتوی ۳ درصد تیوفنات متیل) پوشانید (شکل ۵-۴). مطالعات اولیه – انجام شده به وسیله فاطمی و مبین (۱۳۶۲) نشان می دهند که قارچ کشهای پلی رام کمبی و باویستین در التیام زخمها مؤثرند و از پیشروی شانکرها جلوگیری می کنند. .

بیماری ترشیدگی میوه انجیر و مبارزه با آن

ترشیدگی میوه انجیر در ایران نعیم و اخیانی (۱۳۶۲) نخستین بار شیوع این بیماری را در باغهای انجیر کاشان گزارش کردند. ترشیدگی میوه انجیر که «تخمیر گوشت میوه انجیر» هم نامیده می شود، در بیشتر مناطق انجیر کاری ایران از جمله یزد و استهبان و دیگر کشورهای میوه خیز جهان شیوع دارد و در انواع انجیر دیده میشود.

نشانه های بیماری ترشیدگی میوه انجیر

نشانه های این بیماری هنگام رسیدن میوه و باز شدن منفذ آن ظاهر می شوند. در این هنگام ابتدا گوشت (پالپ) داخل میوه به رنگ صورتی در می آید، پس از آن لهیده می شود و سپس ممکن است شیرابه غلیظی به رنگ صورتی یا زرد از منفذ میوه به خارج جریان پیدا می کند. در این مرحله حبابهای گاز در گوشت داخلی و لهیده انجیر تشکیل می شوند و بوی تخمیر الکلى و ترشیدگی از میوه پوسیده به مشام می رسد. در مراحل آخر، لایه ای کف مانند محتوی سلولهای مخمری عامل بیماری در سطح گوشت لهیده میوه تشکیل می شود. تعداد زیادی از این میوه های پوسیده و لهیده از سرشاخه ها جدا شده، به زمین می ریزند و بعضی از آنها هم چروکیده و خشکیده، روی سرشاخه ها باقی می مانند.

عامل بیماری

بیمارگر ترشیدگی میوه انجیر نوعی قارچ مخمری از تیره Saccharomycodaceae، راسته Saccharomycetales با نام علمی Hanseniaspora vineae است. اندام رویشی قارچهای این تیره به صورت سلولهای مخمری لیمویی شکل است. سلولهای مخمری معمولا به حالت دو قطبی جوانه می زنند و در بعضی از گونه ها ریسه های دروغی هم تشکیل می شوند.

حشرات ناقل بیمارگر

مطالعات انجام شده به وسیله نعیم و اخیانی (۱۳۶۲) و نیز در کشورهای خارج نشان می دهند که مگس سرکه (.Drosophila sp) و سوسک کارپو فیلوس (.Carpophilus sp) نقش عمده در انتشار سلولهای مخمری عامل بیماری از میوه ای به میوه دیگر دارند. این حشرات به سوی میوه های پوسیده و تخمیر شده جلب می شوند و به علت جثه کوچکی که دارند از منفذ میوه ها به داخل آنها وارد شده، گوشت داخل میوه ها را آلوده می سازند. مبارزه با مگس سرکه و سوسک کارپوفیلوس و کاهش جمعیت آنها به ویژه هنگام رسیدن میوه های انجیر در مهار بیماری ترشیدگی میوه انجیر مؤثرند، ولی کنترل حشرات ناقل عامل بیماری عملا مقدور نیست.

 منابع:گیاه پزشکی