آفت کشها, دانش مورد نیاز کشاورزان و باغداران, روش های مبارزه با آفات, شناخت-آفات-قارچها-حشره-ها-لارورها-و-ویروسها, کاربرد سموم کشاورزی

آشنایی با تریپس و روش های مبارزه با آن

تریپس-پیاز

آشنایی با تریپس (Thrips)و برخی خصوصیات آن:

تریپستریپس-پیاز

تریپس حشره کوچکی است به رنگ زرد با نام علمی Thrips tabaci کلمه تریپس از دو کلمه(Thysano ) به معنی ریشک و (petera ) به معنی بال می باشد و این اشاره به این مطلب دارد که حاشیه بال های این حشرات دارای ریشک های بلندی است .

تریپس ها در اغلب بخش های جهان وجود دارند اگرچه این آفت از اروپا منشأ گرفته است اما یک گونه مخصوص دنیای جدید (نیمکره غربی یا آمریکا) است. این آفت احتمالاً از نواحی گرمسیری آمریکا و به وسیله گیاهان زینتی به اروپا معرفی شد.با توجه به عادت زندگی این تریپس احتمالاً می‌تواند در بیشتر گلخانه‌های دنیا وجود داشته باشد.

چرخه زندگی تریپس :

چرخه زندگی تریپس شامل ۶ مرحله می باشد . شامل تخم ،۲ مرحله لاروی فعال ( نمف) , مرحله پیش شفیرگی ( prepupal ) ، مرحله شفیرگی (  pupal)  و مرحله بزرگ سالی می باشد. تخم ها در سلول های پارانشیمی گل و برگ گذاشته می شوند ( خوشبختانه در این مرحله بسیاری از تخم ها می میرند).

بعد از چند روز تخم ها باز شده و لاروها فوراً شروع به تغذیه از سلول های پارانشیمی و گرده گل ها می کنند. درطی دوره نمف توانایی تحرک افزایش می یابد.

تریپس ها بعد از مدت کوتاهی از تخم در آمده ( که بستگی به دما دارد). و خیلی فعال می شود. و تا ۳ سانتیمتر می تواند بپرد. و به علت اندازه کوچکشان به راحتی توسط باد پخش می شوند. ماده ها پس از ۳ روز از زندگیشان شروع به تخم گذاری می کنند .

تریپس ها حشراتی شکارگر هستند، گرچه برخی گونه ها ی گیاهخوار و برخی دیگر از اسپور قارچ تغذیه می کنند . دگردیسی در تریپس ها همانند شپشک های نوع نر می باشد. در واقع دگردیسی بینابینی دارند، بخشی از رشد بال ها در طی سنین اول تا دوم پورگیدر داخل بدن و بخشی از رشد بال ها در خارج بدن اتفاق می ‌ افتد.

تریپس‌ها غالباً مرحله شفیرگی را در سطح خاک، یا داخل خاک تاحدود عمق سانتی ‌ متری طی می کنند، بنابراین مبارزه با آن ‌ها بسیار مشکل است،زیرا با مبارزه شیمیایی یا بیولوژیکی بر آن بخش از حشرات که در داخل خاک قرار دارند تاثیری ندارد.

تریپس ها به دو زیر راسته تقسیم می شوند که عبارتند از:

  • ( Tubuifera)
  • ( Terebrantia)

حشرات زیر راسته ( Terebrantia) دارای شکم با انتهای مخروطی و تخم های ریز هستند، لذا این حشرات تخم خود را در داخل بافت گیاهان قرار می ‌ دهند. اما در زیر راسته ( Tubuifera) حلقه های

انتهایی شکم این حشرات باریک شده و ساختمان لوله ای شکل پیدا کرده است. این حشرات تخم خود را در شکاف های مختلف، در محل ‌ های مختلف یا زیر پوسته درختان قرار می ‌ دهند.

در زیر راسته ( Terebrantia) ، خانواده ‌ های ( Aeolothripidae) و ( Thripidae) از اهمیت ویژه ای برخوردارند. تعدادی از گونه ‌ های این دو خانواده، در روی گیاهان زینتی ایجاد خسارت می کنند. مخصوصاًخانواده ( Thripidae) در صدمه زدن به گیاهان از اهمیت زیادی برخوردارند.

یکی دیگر از گونه های تریپس ها به نام ( Thrips tabaci) در تمام جهان انتشار یافته اند که در گلخانه هاو بر روی گیاهان زینتی مشاهده می ‌ شو ند. این حشرات در تراکم های بالا و بر روی گیاهان زینتی فعالیت می کنند و خسارات سنگینی به محصولات گلخانه ای و گیاهان زینتی وارد می ‌ کنند.

در زیر راسته ( Tubulifera) خانواده ( Phlaecthripidae) دارای اهمیت بیشتری می باشد و در کشور ما نیز نمونه هایی از آن گزارش شده است.

انواع مهم تریپس عبارتند از:

  • thrips tabaci
  • thrips franklinilla
  • Heliothrips haemorrioidalis

Franklinia قرنطینه ای است و در ایران هنوز نیامده است ولی در انتقال ویروس از tabaci اثر بیشتری دارد.

روش ها ی تشخیص تریپس در گلخانه:

  1. مشاهده کارتهای زرد و آبی
  2. خسارت روی برگهای جوان که حالت نیش زدگی دارد .
  3. خسارت روی غنچه ها و گل ها
  4. همچنین اگر کاغذ سفیدی بر زیر گل یا برگ بگیریم و برگ را بتکانیم حشرات بر روی آن ریخته می شوند.

در مجموع شناسایی این آفت مشکل است زیرا تخم ها و آفت در زیر سطح برگ هستند. همچنین درمجموع تخم گذاری این حشره غیر معمول است چون ماده تخم هایش را با مدفوع خودش می پوشاند.

در کل علایم ظاهری و نشانه های تریپس شامل :

پیچیدگی برگ , پژمردگی و ضعف برگ , تغییر رنگ برگ و کوچک ماندن میوه می باشد.

نحوه خسارت تریپس :

خسارت تریپس موجب زشت و بد شکل برگ ها می شود. معروفیت تریپس به علت این است که ویروس از گیاهی به گیاه دیگر منتقل می شود. همچنین این آفت از اندام های گیاهی تغذیه می کند.

تریپس ها دهانشان دارای قسمت های سوهان مانندی است که با آن گلبرگ گل یا برگ ها می مکند که این عمل باعث ایجاد رگه های قهوه ای بر گلبرگ های روشن گل ها می شود. همچنین تریپس موجب ضعیف شدن گیاهان می شود.

بیشترین خسارت تریپس بر گل های زرد و صورتی می باشد که از مهم ترین آنها می توان به Buty by oger نوعی گل صورتی اشاره کرد. ( wisdom – king kong- sweet Avalanch )

همچنین ممکن است خط ها یا رگه های نقره ای یا سفید در شاخ و برگ گل ها ایجاد کند. بعد از این مرحله تنش اضافه شده و باعث تخریب بویژه در غنچه های کوچک می شود. برگ ها دفرمه شده و یا نقره ای رنگ می شوند. رنگ نقره ای به نظر می رسد به علت خالی شدن سلول های پارانشیمی توسط عمل مکیدن باشد.

بر اثر تغذیه تریپس قطرات بسیار کوچک مایع مایل به قرمز در هر دو سطح برگ دیده می شود که بوسیله تریپس ترشح شده اند .

و رنگ این قطرات بتدریج سیاه می شود. این گلبول های مایع ( قطرات کوچک ) از نظر اندازه بزرگ و سپس قلقلی می شوند و بلافاصله یک گلبول دیگر شروع به تشکیل شدن می کند، که در نتیجه این اعمال باعث بوجود آمدن لکه های سیاه در مناطق مورد هجوم است . این گلبول ها بعنوان بازدارنده های ( پرداتور) عمل می کنند .

تریپس به تعدادی از گیاهان زینتی ، میوه ها و سبزیجات هجوم آورده و از طریق از بین بردن جوانه ها ، گلها و بافت های برگ ها غذا می خورند، سپس شیره گیاه را می مکند . آنها باعث دفرمه شدن و تغییر رنگ گل ها و جوانه ها و یا ایجاد نواحی با لکه های نقره ای در برگ می شوند.

تریپس ترجیح می دهد ازبافت هایی که جوان است و سرعت رشد زیادی دارد تغذیه کند . قبل از اینکه غنچه ها باز شوند تریپس از بافت گلبرگ تغذیه می کند و باعث از بین رفتن آن می شود.هنگامی که جمعیت این آفت افزایش پیدا می کند غنچه های گل دفرمه می شود و هنگام باز شدن خراب می شود و روی گلبرگ ها لکه های قهوه ای رنگی دیده می شود.

در هنگام زیاد شدن فعالیت و جمعیت تریپس موجب خسارت جدی به برگ یا ساقه شده و باعث (die back) مرگ برگ می شود.

چگونه تریپس را از بین ببریم؟

هنگامی که میخواهید با هجوم تریپس مقابله کنید اول از هر چیز باید بدانید کار کنترل تریپس همیشه ساده نیست. شما میتوانید برای از بین بردن آنها از حشره کش استفاده کنید اما همان طور که گفته شد در این صورت تریپسهای مفید را هم از بین میبرید.

بنابراین بهتر است استراتژی اتخاذ کنید که  علیرغم مفید بودن در کنترل آفت، کمترین میزان سمیت را داشته باشد. علاوه بر این کار باید به گیاهانتان خوب رسیدگی کنید مثلا آبیاری منظم و به اندازه داشته باشید و برگهای بیمار یا مرده را از روی گیاه یا خاک بردارید.

برای مقابله با آفت تریپس میتوانید گیاهان را تمیز کنید و تمام نواحی آسیب دیده آن را جدا کنید. هرس کردن منظم گیاه کمک میکند از شر تریپسها خلاص شوید. برای از بین بردن تریپس هایی که از گلها تغذیه میکنند، همین که علائم آفت زدگی را روی گیاه مشاهده کردید از حشره کشهای ملایمی مانند صابون باغبانی یا روغن چریش استفاده کنید یا گلهای گیاه را هرس کنید.

هرگز نباید گیاه را هرس کنید چرا که جوانه های جدیدی که به واسطه قطع شاخه ها رشد میکنند تریپسهای بیشتری را نسبت به قبل از هرس گیاه، به خود جذب میکنند.

بنابراین به خاطر داشته باشید کنترل آفت تریپس بهتر از این است که تمام تریپسها را از بین ببرید چون در این صورت حشرات مفید را هم از بین میبرید بنابراین گیاهان را در معرض آفت زدگی بیشتر قرار میدهید. از حشرات مفید باغچه محافظت کنید یا حشرات مفیدی به باغچه تان بیاورید. با به کار گیری روشهای مناسب میتوانید اطمینان حاصل کنید که تریپسهای مضر را از گیاه دور میکنید.

Thripobius Semiluteus است که پارازیت لارو است و از برزیل و استرالیا در اواسط دهه ۱۹۸۰ به کالیفرنیا معرفی شد. در لارو پارازیت شده دو طرف بدن بجای اینکه مخروطی شکل باشند (لارو در تریپس سالم) بیشتر موازی هستند.

رنگ شفیره پارازیت شده در بین شفیره‌های پارازیت نشده کاملاً مشکی است و این در حالی است که رنگ شفیره‌های پارازیت نشده نیمه شفاف (زجاجی) است.

همچنین این دشمنان طبیعی تریپس گلخانه که اثر کمتری هم دارندعبارتند از:

  1. Megaphragma mymaripenne پارازیت تخمFrank linothrips orizabensis
  2. uespiformis شکارچی (پرداتور)
  3. Leptothrips mali

“این سه گونه اخیر به شکارچی‌های سیاه نیز معروفند.”

روش های دیگر مبارزه با تریپس:

  1. استفاده از توری در دریچه تهویه جهت جلوگیری از ورود تریپس از محیط بیرون ( توری با مش۱۲*۱۰)
  2. شستشوی گل ها هم در موقع مشاهده تریپس می تواند موثر باشد.
  3. استفاده از کارتهای زرد و آبی در هر ۱۵-۱۰متر مربع یک عدد- و به ارتفاع کمی بالاتر از سطح گیاه( نکته مهم دراستفاده از کارت اینکه به ازای هر ۲ کارت زرد ۱ کارت آبی استفاده شود.)
  4. تله های زرد چسبنده ( کارت زرد ) در طول راهروهای داخل گلخانه ، نزدیک در و پنجره ها و محل های ورودی نصب می شود و حداقل هفته ای یک بار مورد بازدید قرار می گیرد.
  5. لازم به ذکر است استفاده از این نوع کارت ها تنها برای حشرات بالدار به کار می رود.
  6. پس از مشاهده حشره روی گیاه، آن را بشوئید.
  7. تریپس در گلخانه ها و مزارع برای جمع آوری حشره از کارت های زرد و آبی استفاده میکنند.

 

 مبارزه شیمیایی:

کنفیدور یا ایمیداکلوپراید: از جمله سم های سیستمیک که برای گیاهان زینتی حدود ۰٫۳ تا ۰٫۷ میلی لیتر در ۱ لیتر آب و برای سایر گیاهان حدوداً ۰٫۴ میلی لیتر در ۱ لیتر آب استفاده میشود. این سم همچنین برای ضد عفونی کردن بذرها بکار میرود به این صورت که ترکیبی از آب و سم به نسبت ۱:۱٫۵ بسازید و بذرها را به این محلول آغشته کنید. ( به منظور اطمینان از کارشناس سم دستور مصرف را جویا شوید.)

دی کلرووس: این سم با وجود غیر سیستمیک بودن روی حشرات مکنده عمل میکند و باقی مانده ی سم بعد از سه روز از بین خواهد رفت. برای این سم ترکیب ۲ تا ۲٫۵ میلی لیتر در ۱ لیتر آب مناسب است.

از سموم دیگری نظیر استامی پراید+کنفیدور – ابرون -پرمترین- موونتو- لاروین- اتیون – پروئعوس –دیازینون – بازودی و… پس از چند برگی یا کفتری شدن بوته ۲ الی ۳ دوره میتوان استفاده کرد.

نکته : توجه داشته باشید برای استفاده از هر نوع سم و کنترل شیمیایی باید باید به گیاه پزشک مراجعه کنید و بر اساس توصیه های یک گیاه پزشک اقدام به استفاده از سم کنید.